Spring naar de content

Leve de Apartheid! (O nee, toch niet)

In de jaren tachtig was hun arrestatie maanden lang voorpaginanieuws. Hélène Passtoors en Klaas de Jonge, verzetsstrijders uit Nelson Mandela’s verboden anti-apartheidsbeweging, het ANC. Het echtpaar was in Johannesburg opgepakt na een geheime wapenmissie. De Jonge vluchtte tijdens een politieonderzoek de Nederlandse ambassade in, waar hij twee jaar zou blijven zitten, Passtoors werd in 1986 veroordeeld wegens hoogverraad en kreeg tien jaar gevangenisstraf.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Iris Hannema

Met de dood van Mandela dacht ik weer aan het interview dat ik in 2007 had met de toen nog steeds strijdbare Hélène Passtoors. Ik logeerde een aantal dagen bij haar in België, en we spraken over haar bewogen verleden. Ze werkte in de jaren tachtig aan een universiteit in Mozambique en was in het geheim lid van het ANC. Na haar arrestatie kopten de Nederlandse kranten dat zij een gevaarlijke terrorist was. Sla de archieven er maar op na; artikelen in gitzwarte, veroordelende bewoordingen over een linkse jonge vrouw met vier kleine kinderen die wapens smokkelde naar Zuid-Afrika. Schande!

Toen Mandela uit dezelfde gevangenis werd vrijgelaten en de echte situatie in Zuid-Afrika ook in Nederland pijnlijk duidelijk werd, kreeg Passtoors een heldenstatus toebedeeld: de apartheid moest afgeschaft worden en daar moest je inderdaad voor vechten! En dat had zij gedaan. Bravo! In 1987 werd ze uitgeroepen tot Vrouw van Europa en twee jaar later, iets eerder dan Mandela, uit de vrouwengevangenis vrijgelaten.

Helene zei tegen me: “Mensen vroegen mij vaak: wat moest jij toch in Zuid Afrika, het was helemaal niet jouw land? Maar het was wel niet mijn land, maar wel mijn zaak. Ik werkte en woonde er. Mijn kinderen waren in Afrika geboren. Hoe konden ze rustig leven in een wereld waar apartheid werd geduld? Ik zou het zo weer doen.”

We bestempelen mannen en vrouwen die in verzet komen vliegensvlug als ‘terrorist’. Niet alleen anno 2013, vroeger dus ook al.

Een aantal jaar geleden werd Edwin De Roy van Zuydewijn nog als halve gare afgeschilderd (Afgeluisterd? Wat een freak, wat dacht hij wel, het was hier Amerika immers niet!), blijkt dat de beste man wel degelijk werd afgetapt. Che Guevara werd dan weer bejubeld als vrijheidsstrijder. Terecht? Ik zou in elk geval nooit met een T-shirt met zijn gezicht erop over straat gaan, zo wonderschoon is zijn levensgeschiedenis niet.

Misschien eren wij over vijftig jaar de Nederlandse jongens uit Delft die in Syrië gevochten hebben wel met medailles en zilveren plakkaten. Nee, het lijkt mij ook stug, maar who knows? Ik in ieder geval niet.

Reisjournalist Iris Hannema (1985) reist sinds 2008 schrijvend en fotograferend in haar eentje de wereld over. In februari 2014 debuteert ze bij De Arbeiderspers met ‘Miss yellow hair, hello!’ Als u wilt weten waar zij zich nu bevindt, kunt u haar volgen op Twitter.