Abdelkader Benali leest: Kafka, Tolstoj en Calvino
Schrijvers lezen ook. Maar wat lezen ze eigenlijk? In navolging van Ernest Hemingway geven twintig vooraanstaande Nederlandse en Vlaamse literatoren een klein college literatuur. Wat moeten we absoluut gelezen hebben, en waarom? Deze week: Abdelkader Benali.
Abdelkader Benali (1975) werd geboren in Marokko, maar verhuisde op vierjarige leeftijd naar Nederland. In 1997 debuteerde hij met de roman Bruiloft aan zee, en werd meteen al genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs. Deze werd dat jaar gewonnen door Hugo Claus. In 2003 kreeg hij de prijs wel voor De langverwachte, zijn tweede roman. Naast schrijver van romans schrijft Benali onder meer artikelen voor het Vrij Nederland en De Groene Amsterdammer en presenteert hij televisieprogramma’s. Zijn laatst verschenen, veelbesproken roman Bad Boy is geïnspireerd op het leven van Badr Hari.
/Nachtkastje
Momenteel op mijn nachtkastje: De Essays van Michel de Montaigne.
/De Grote Drie
Wat zijn volgens u de drie beste romans ooit geschreven, en waarom?
> Franz Kafka – De Gedaanteverwisseling (1915)
De gedaanteverwisseling van Franz Kafka maakte diepe indruk op me; het verhaal over Gregor Samsa sprak me zeer aan. Alsof ik het verslag van een broer las. Het was het ideale verhaal om een brug te slaan tussen mijn adolescentenliteratuur (Momo en de tijdspaarders, Michael Ende) en de literaire literatuur met z’n myriade verschijningsvormen. In dit verhaal vond ik alles wat me aanspreekt in een goed verteld verhaal: verwondering, afgrijzen en goed up-tempo, zonder dat de stijl en vorm onderschikt raken aan het plot en een goed volgehouden ernst – we zouden dat nu ironie noemen. Naarmate de komedie van het ontwaken voortduurt (we herinneren ons Gregor Samsa die zich geen raad weet met zijn nieuwe lijfelijkheid) wordt de sfeer grimmiger, onhoudbaar en uiteindelijk wurgend. De manier waarop deze geestesgesteldheid wordt bereikt fascineert me tot op de dag van vandaag.
> Leo Tolstoj – Anna Karenina (1877)
Anna Karenina van Tolstoj staat voor de kracht van de (Russische) literatuur van de negentiende eeuw. A well told story met een kop en een staart, een tragische heldin, meerdere verhaallijnen, interessante bijrollen, maatschappelijke en filosofische thema’s, romantiek en dat alles speelt zich af tegen de mondaine en aristocratische achtergrond van Petersburg en Moskou. Dit ervaren wordt mogelijk gemaakt door een soepele, aangename stijl. Of, om Karel van het Reve te citeren, ‘er staat geen zin in Tostoj’s Anna die een kind van veertien niet zou kunnen begrijpen.’ Dus ja: schrijven zodat een veertienjarige het kan begrijpen en je tegelijkertijd onderdeel maken van een heel volwassen samenzwering waarin realiteitszin en de hysterie van de passie vechten om voorrang. Ik las het boek op een reis naar Marokko en heb me geen minuut verveeld.
> Italo Calvino, Als op een winternacht een reiziger, (1979)
Er wordt te weinig surrealistische literatuur gelezen terwijl die literatuur toch voor een groot deel onze eeuw heeft bepaald. Een planeet op zich, die ik ontdekte door het openslaan van Als op een winternacht een reiziger van Calvino. Waar het boek over gaat? Verschillende verhaallijnen die elkaar de pas afsnijden. Postmodernisme. Lichtheid, zwaarte, snelheid (de instrumenten van Calvino zoals beschreven in zijn zes memo’s voor het nieuwe millennium) vormen de vlakverdeling van dit speelse spel met literaire gemeenplaatsen. Zoals altijd met literatuur die je bijblijft herinner ik me precies waar ik die eerste zinnen las, waar ik in het boek werd gezogen. Dat was in boekhandel Donner in Rotterdam. Ik was op slag verliefd en ben daar nooit meer van bijgekomen.
/De Grote Een
Fjodor Dostojevski. Waarom? Omdat we vroeg of laat op een personage uit een van zijn romans lijken.
/Leeslijst
Volgende week: Manon Uphoff.
