Volkert van der G. mag aan vrijheid wennen, maar kan dat?
Vandaag maakte staatssecretaris Fred Teeven van Justitie bekend dat Volkert van der G., de moordenaar van Pim Fortuyn, zijn eerste proefverlof achter de rug heeft. Na lang gesteggel heeft Teeven dan toch moeten buigen voor de Raad voor de Strafrechtstoepassing, die eiste dat het eerdere besluit om Van der G. het proefverlof te ontzeggen werd herzien.
Openbare orde
Teeven achtte het eerder niet prudent om Volkert op proefverlof te sturen, uit angst voor maatschappelijke onrust en ernstige verstoring van de openbare orde. In feite was dit natuurlijk je reinste kletskoek: zolang het volk er niet vanaf weet, ontstaat er ook geen onrust. Dat blijkt ook uit de praktijk van vandaag. Het tijdelijk vrijlaten van Van der G. is door niemand opgemerkt, er zijn geen demonstraties geweest en hij is zelf niet aangevallen.
De weigering van de staatssecretaris om in eerste instantie proefverlof aan Van der G. te verlenen op basis van deze argumentatie, moet dan ook vooral gelezen worden als een poging van Teeven om een selffulfilling prophecy te creëren. En inderdaad, het debat over het gelijk of ongelijk van Teeven werd verhit gevoerd, maar dat is niet hetzelfde als maatschappelijke onrust.
Niemand zeggen
Volkert mocht dus naar buiten. Volkert moest zelfs naar buiten voor 1 februari 2014. De datum van zijn proefverlof is stilgehouden voor iedereen, zelfs voor de familie Fortuyn, om geen onnodig bekijks te trekken en, vooral, om de veiligheid van Van der G. te kunnen waarborgen. Dat is niet ongebruikelijk, maar wel veelzeggend. Het proefverlof is bedoeld om de gedetineerde mondjesmaat weer te laten wennen aan de maatschappij. Ik kan mij niet voorstellen dat hiervan sprake is geweest. De gemaakte ophef is hiervan de belangrijkste oorzaak.
Kon Van der G. een broodje gaan halen bij de bakker? Zal hij lekker zijn gaan bowlen met zijn familie? Heeft hij geoefend met het nemen van de bus en het vragen van de weg op straat? Die kans, of je het hem nu gunt of niet, was op voorhand verkeken door de ontstane (gemaakte) ophef. De kans dat hij anoniem aan de buitenwereld kon wennen was moedwillig gemarginaliseerd. Hieraan is niet alleen Teeven, maar ook de spierballentaal van Rutte tijdens de campagne van 2012, schuldig.
Resultaat = 0
Het resultaat is uiteindelijk dus nul. Het slechtste van twee werelden, goed beschouwd. Niet alleen is Van der G. toch buiten geweest (wat je eigenlijk liever al niet ziet), hij – en daarmee ook de samenleving – hebben er niets aan gehad. We kunnen er nu eenmaal niet omheen dat Van der G. over een paar maanden weer een vrij man is. Gezien zijn geschiedenis had ik liever gezien dat hij niet in het diepe zou worden gegooid. Niet voor hem, maar voor ons allemaal.
