Waarom ontwikkelingshulp wél zin heeft
Vandaag komt de jaarlijkse brief uit van de Bill and Melinda Gates Foundation, het grootste goede doelenfonds ter wereld. In het nummer van HP/De Tijd dat nu in de winkels ligt, een themanummer over geld, schreef ik een verhaal over wonen naast de Voedselbank en de vooroordelen en bezwaren die bestaan tegen het geven van geld aan goede doelen. Bill Gates wil via de Bill and Melinda Gates Foundation uiteindelijk 95 procent van zijn totale vermogen aan ontwikkelingshulp geven.
Gates was in 2013 opnieuw de rijkste man ter wereld; zijn vermogen werd in mei geschat op 56 miljard euro. Waarvan hij dus het grootste deel wil wegschenken om de wereld een beetje beter te maken. Door het uitroeien van polio en hiv, het verspreiden van voorbehoedmiddelen en het ontwikkelen van landbouw wereldwijd, om maar een paar van zijn niet bepaald bescheiden wensen te noemen.
Het belangrijkste punt in de brief (de 2014 Gates Annual Letter) betreft echter de vooroordelen tegen ontwikkelingshulp. De ‘mythes’, zoals Bill Gates het noemt, die rondom geld geven bestaan. Zoals: arme landen (en Afrika in zijn geheel) blijven toch wel arm, ontwikkelingshulp is geldverspilling, en levens redden heeft geen zin met het oog op de overbevolking.
Dat is allemaal níet waar, zegt Gates. Het gaat niet zo slecht met de wereld als we denken. Ja, er zijn enorme problemen, maar tegelijkertijd zijn steeds minder landen arm. Er is wel degelijk sprake van ontwikkeling, de kindersterfte is wereldwijd afgenomen. Bovendien wordt het meeste hulpgeld wel degelijk goed besteed en stamt het vooroordeel dat alles opgaat aan corruptie nog uit de Koude Oorlog, volgens Gates. En: kinderlevens redden helpt óók tegen overbevolking. Want uit onderzoek blijkt dat in landen waar de kindersterfte daalt na verloop van tijd minder baby’s worden geboren. “Mensen zijn geen machines. We planten onszelf niet gedachteloos voort. We nemen beslissingen op grond van onze omstandigheden,” schrijft Melinda Gates. Naar aanleiding van de brief mocht ik het hoofd van de Foundation, Chris Elias, een aantal vragen stellen.
Waarom horen mensen liever slecht nieuws dan goed nieuws?
“Als zich een ramp of een crisis voordoet, is dat een dankbaar onderwerp om over te schrijven; dat haalt de krantenkoppen. Maar gestage groei of verbetering, bijvoorbeeld op het gebied van volksgezondheid, krijgt lang niet zo veel aandacht; dat is géén kop waard. Toch proberen we de aandacht te vestigen op belangrijke mijlpalen, zoals recentelijk het uitroeien van polio in India, proberen we zoveel mogelijk naar buiten te brengen. En ‘India drie jaar zonder polio’ werd verrassend breed gebracht in de media.
“Waarom dat precies zo werkt? Dat snap jij waarschijnlijk beter dan ik…”
Denken de Gates’ dat ze deze mythes kunnen laten verdwijnen?
“Het zijn optimisten, ja! Bill en Melinda hebben dit onderwerp gekozen voor de jaarlijkse brief omdat mensen steeds cynischer lijken te worden van al het slechte nieuws dat ze horen. De vooroordelen zijn vrij hardnekkig.
“We hopen dat mensen die ontwikkeling belangrijk vinden de informatie beter gaan begrijpen. Zodat ze, als het onderwerp op een borrel ter sprake komt, betere argumenten hebben om de cynische tegenstanders van ontwikkelingshulp weerwerk te bieden.
“De meeste mensen veranderen pas van gedachten als ze door hun vrienden worden overtuigd. Die maken meer indruk dan de media. Het gaat ons er ook om de discussie op gang te houden.”
In hoeverre leidt de economische crisis tot bezuinigingen op ontwikkelingshulp?
“In tijden van economische schaarste wordt er het makkelijkst in hulpprogramma’s gesneden, want daar komt nauwelijks iemand voor op, én ze hebben de mythes tegen zich. Wij vinden het belangrijk dat er ook in tijden van crises wordt geïnvesteerd in hulp aan het buitenland. Relatief is het bedrag dat aan ontwikkelingshulp wordt uitgetrokken erg klein, en het is zeker geen weggegooid geld. Het zijn investeringen met een enorme impact op wereldwijde gezondheid en welvaart. Als mensen dat begrijpen, zouden ze trots zijn op de investeringen.”
Waarom maakt de Foundation zich druk om de publieke opinie? Ze kan toch zelf gewoon doorgaan met het geven van ontwikkelingshulp?
“Wij doen het meeste werk in samenwerkingsverbanden. De problemen in de wereld, zoals hiv of de algemene gezondheid van kinderen, zijn te groot voor één organisatie. Daarom willen we onze informatie graag delen, en mensen bewust maken van wat er kan worden gedaan en van wat er allemaal wordt bereikt.”
