Waarom Polare wel last heeft van het e-book
Nu de rechter in Den Haag deze week heeft geoordeeld dat het niet strafbaar is, kan ik hier wel verklappen dat ik de afgelopen jaren diverse e-readers van vrienden en kennissen heb gevuld met leesvoer, voldoende voor een (zeer lange) vakantie.
Zonder winstoogmerk, gewoon als vriendendienst. Die boeken hebben die vrienden en kennissen dus niet gekocht bij boekhandels als Polare, die deze week de deuren moest sluiten. En ik vermoed sterk dat ik niet de enige ben die de boekhandel heeft ondermijnd.
Het was een curieuze week in boekenland: twintig prestigieuze boekhandels in ons land gingen tijdelijk dicht. Winkels met een goede naam en zelfs winkels waar ik in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw bijna wekelijks een leesboek kocht. Ze staan met bedrijfsstempel en al nog steeds in mijn boekenkast. Tegelijkertijd oordeelde het Hof in ‘s Gravenhage dat een 23-jarige man niet vervolgd mag worden voor het uploaden van ruim 5000 nederlandstalige boeken naar The Pirate Bay, de site die zelf deze week ook weer online mag van de rechter.
Volgens de Haagse rechter is de 23-jarige uploader niet strafbaar omdat hij geen geld trachtte te verdienen aan het verspreiden van de boekenverzameling. Die verzameling ken ik goed want ze staat op een usb-stick die ik in mijn bezit heb. En ik verzeker u, dan hoef je even niet naar de boekhandel en zeker niet naar het voormalige De Slegte dat vooral boeken verkoopt die je gewoon gratis kan downloaden bij (bijvoorbeeld) Project Gutenberg. Jammer, want ik mocht er graag snuffelen.
Boeken gratis downloaden
In de commentaren op het bijna-failliet van Polare valt te lezen dat het e-book geen onderdeel van het probleem is, omdat het nog maar een marktaandeel van 3,2 procent heeft. Dat gaat dan om het aantal e-books dat legaal wordt verkocht via Bol.com of de reguliere boekhandel. Tegelijkertijd is er volgens de boekenbranche sprake van een sterke ontlezing die zich zou laten zien in sterk dalende boekverkopen.
Het beeld wordt natuurlijk heel anders als we een schatting maken van het aantal keren dat die vermaledijde verzameling van 5000 boeken is gedownload van The Pirate Bay of andere sites, want het bestand is overal op het internet te vinden. Laat ons eens even (conservatief) aannemen dat dat 10.000 keer is geweest. Dan staan er op de harde schijven, e-readers en usb-sticks van de Nederlanders zo’n 50 miljoen boeken waarvoor niet is betaald, ongeveer de jaaromzet van de boekhandels. Eer de Nederlanders al die boeken hebben gelezen zijn er heel wat meer boekhandels gesloten dan die twintig van de Polare-groep.
Boekenprijs op de schop
Valt het tij nog te keren? Wel degelijk, dunkt ons. De vaste boekenprijs, hoewel die de kurk is waarop de Nederlandse boekhandel drijft, zal op de schop moeten. Boeken zijn, zeker in tijden van crisis en bezuiniging, veel te duur. Van 20 euro, ongeveer de gemiddelde prijs, kun je een week eten. En verder moeten uitgevers en boekhandelaren zorgdragen voor een actueel en attractief geprijsd aanbod van e-books. Dat zal de omzet stimuleren, maar helaas niet het verdwijnen van de boekhandel ‘op de hoek’ voorkomen. Dat is een onontkoombaar proces dat niets te maken heeft met ontlezing maar alleen met moderne consumptiepatronen.
