Waarom het internet meer vijanden dan vrienden heeft
Het is officieel: sinds deze week heeft het internet meer vijanden dan vrienden. Volgens de internationale vereniging van journalisten Reporters Without Borders zijn nu ook de Verenigde Staten en Groot-Brittannie ‘enemies’, vijanden dus, van het internet. Enorme delen van de wereld, zoals Rusland, China en bijna het gehele Midden-Oosten waren dat al. Arm internet.
Reporters Without Borders brengt elk jaar een rapport (pdf) uit van de stand van zaken op het gebied van vrijheid op het internet en de mate waarin journalisten hun werk kunnen doen, ongehinderd door verboden, sancties en maatregelen van overheden. In het rapport over 2014, dat deze week verscheen, zijn voor het eerst de VS en Groot-Brittannië opgenomen. Dat hoeft niet te verbazen na de onthullingen, alweer meer dan een half jaar geleden, over de grootschalige spionage-activiteiten van de Amerikaanse NSA en zijn Britse zusjes.
Die lijst beperkte zich tot dusver tot usual suspects als Noord-Korea, China, Rusland en andere min of meer dictatoriaal geregeerde landen. Dat nu ook (in naam) democratieën deel uitmaken van de lijst, is op zijn minst opmerkelijk en verwarrend te noemen. Want waar kan de vrijheidslievende reporter dezer dagen nog terecht? Blijkbaar in Rusland, want daar heeft de belangrijkste veroorzaker van al dit geweld zich verschanst tegen zijn Amerikaanse vijanden. Al zal dat ook wel geopolitieke redenen hebben.
Internetbedrijven zijn onderdeel van het probleem geworden
De opstellers van het jaarlijkse rapport over internetvrijheid beperken zich overigens tot de onderdrukkende activiteiten van de Amerikaanse en Britse overheden. Dat lijkt ons niet geheel terecht: veel grote Amerikaanse internetbedrijven zijn zo onlosmakelijk met de overheid en zijn politiek verbonden dat ze inmiddels onderdeel van het probleem zijn gaan vormen. Zo kwam Microsoft deze week nog in het nieuws omdat het bedrijf e-mails van een Franse blogger en een naar Rusland gevluchte hacker had ingezien zonder daaraan voorafgaand toestemming van justitie te vragen. Al is het natuurlijk oliedom om te kiezen voor Hotmail als je iets geheims te bespreken hebt. Dan had je de gebruiksvoorwaarden maar beter moeten doorlezen.
Nederland komt in het onderzoek (uiteraard) niet voor. Waarschijnlijk niet omdat wij een van de laatste plekken op de wereld zijn waar je als journalist ongestoord je werk kan doen (wij staan onze telefoongegevens vrijwillig aan de Amerikanen af), maar omdat wij er op het grote wereldtoneel eigenlijk niet zoveel toe doen. De Amerikaanse president Obama noemde ons deze week zelfs een ‘goede vriend’, trouwens net als de Chinese president dat deed. De vraag is natuurlijk: willen wij een ‘goede vriend’ zijn van twee vijanden van het internet? Of zijn wij met die facilitering voor de Amerikanen misschien inmiddels zelf een vijand van het internet, nog niet opgemerkt door Reporters Without Borders?
