Spring naar de content

Analyse Europese verkiezingen: wie heeft er nu écht gewonnen?

De dag na de avond ervoor. Het stof is opgetrokken en we hebben een beeld van de winnaars en de verliezers van de Europese verkiezingen. Of toch niet helemaal?

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Frank Verhoef

Ipsos, De Hond en de stemmentellers van GeenStijl zijn allemaal – onafhankelijk van elkaar – tot min of meer dezelfde zetelverdeling gekomen: D66 is de grootste partij geworden met vier (mogelijk vijf) zetels, het CDA krijgt er vier en PVV, VVD, SP en PvdA krijgen allemaal drie zetels. De lijstcombinatie ChristenUnie/SGP krijgt twee zetels, net als GroenLinks. En Partij voor de Dieren en 50Plus krijgen beide één zetel.

Spinnen
Maar wie gisteren de live-programmering over de verkiezingen heeft gevolgd, werd niet veel wijzer van het gespin van verschillende politieke partijen. Het leek wel alsof iedereen had gewonnen en niemand de verkiezingen had verloren. Dat kan natuurlijk niet. Vanochtend gaat de verwarring door in de media. Het AD en het FD schrijven dat de PvdA een klap heeft gekregen en dat de coalitie als gevolg daarvan onder druk staat.

Intussen schrijft persbureau ANP dat de regeringspartijen opgelucht kunnen ademhalen. En de Volkskrant legt de focus vooral op de winst van D66 en het verlies van de PVV. Het wordt er allemaal niet duidelijker op. Wie heeft de verkiezingen nou écht gewonnen? En wie verloren? Een analyse van de uitslag.

Grote winnaar
Eén ding staat in ieder geval als een paal boven water, en dat is dat D66 de grote winnaar is met (volgens De Hond) 15,1 procent van de stemmen. Grote verliezers zijn PvdA en PVV, ook al houdt de PvdA waarschijnlijk nipt drie zetels en beweert Geert Wilders bij hoog en laag dat deze verkiezingen niet representatief zijn omdat een groot deel van ‘zijn’ kiezers niet is komen opdagen (65 procent van de PVV-aanhang zou zijn thuisgebleven).

De PVV haalde in 2009 5 zetels met bijna 17 procent van de stemmen. Daar blijven er nu drie van over met (volgens De Hond) 13 procent van de stemmen. Zoals de Britse The Telegraph schrijft: de PVV is weggezakt in vergelijking met andere eurosceptische partijen. PVV-lijsttrekker Marcel de Graaff had volgens de Nederlandse De Telegraaf zelfs vochtige ogen toen de eerste resultaten gisteravond bekend werden. De PVV is een van de duidelijke verliezers dus.

CDA
Het CDA is de tweede partij van het land geworden, en dat lijkt een goede uitslag voor de christen-democraten. Ja, het is zeker een opsteker voor partij Sybrand Buma, die meteen na de bekendmaking van de exitpoll zei dat hij opgetogen was en dat er sprake was van een stijgende lijn. Dat is ongetwijfeld waar, maar dat is niet zo moeilijk met slechts 13 zetels in de Tweede Kamer. Plus, het CDA heeft wel een zetel verloren ten opzichte van 2009 en wellicht het belangrijkste argument: de partij heeft een trouwe achterban. Dat betekent dat het CDA profiteert van de lage opkomst, de veelal oude ‘vaste’ kiezers komen altijd braaf opdraven bij verkiezingen.

De SP mag, net als D66, oprecht blij zijn met de uitslag. De partij wint één zetel en komt op drie zetels (hoewel wij al voorspelden dat de SP het bij alle verkiezingen goed zou doen dit jaar). Partij voor de Dieren en 50Plus kunnen ook tevreden zijn met de zetelwinst. Maar de zetelverdeling kan nog veranderen. Als 50Plus toch net geen zetel haalt, dan moet er een restzetel worden verdeeld, die in dat geval waarschijnlijk naar het CDA gaat (wegens een lijstverbinding met CU/SGP). De PVV zou ook nog een vierde zetel kunnen halen. En de PvdA kan misschien net die derde zetel toch verliezen. Zondag pas, als de andere EU-landen naar de stembus zijn geweest, weten we de echte uitslag.

Voorkeursstemmen
En dan is er nog wat: verschillende kandidaten – van links tot rechts – kunnen met voorkeursstemmen in het Europees parlement belanden. De nummer zeven van de PvdA bijvoorbeeld, Adnan Tekin. Of Annie Schreijer-Pierik, de nummer 25 van het CDA. En wat doet de nummer vier van de PVV, arabist Hans Jansen? Mocht hij met voorkeursstemmen worden gekozen en de PVV inderdaad op drie zetels blijven steken, dan gaat hij liever toch niet, zei hij gisteren. Het blijft dus spannend.

Opkomst
Hoewel D66 de grote winnaar is van de verkiezingen (met een slag om de arm, want zoals gezegd, er kan nog wat veranderen in de zetelverdeling), kun je je wel afvragen of het terecht is dat de progressief-liberalen juichen dat Nederland voor een “pro-Europese koers” heeft gekozen als slechts 35 tot 37 procent van de stemgerechtigde Nederlanders de moeite heeft gedaan om in het stemhokje een vakje rood te kleuren. Het laatste woord is nog niet gezegd over deze verkiezingen.