Waarom een verbod op Uber belachelijk is
Goed nieuws voor de traditionele Duitse taxichauffeur. Door het verbod op taxidienst UberPop, dat dinsdag per direct werd ingesteld door de Duitse rechtbank, zullen hij en zijn collega’s vandaag weer fluitend in hun wagen stappen. Maar de Duitse rechter zou zich moeten schamen.
Na een maandenlange strijd van de internationale taxibranche tegen UberPop is Duitsland het tweede land waar de taxi-app verboden is. Particulieren mogen niet langer klanten rondrijden in hun eigen auto als ze daar geen officiële vergunning voor hebben. De traditionele Duitse taxichauffeurs die de zaak hadden aangespannen halen opgelucht adem: zij menen dat Uber aan oneerlijke concurrentie doet. Duitsland was tot dinsdag een snelgroeiende markt voor de taxi-app.
Taxikartel
Maar heeft het verbieden van UberPop niet iets minstens zo oneerlijks? Wordt hiermee niet een hele branche de hand boven het hoofd gehouden? Eurocommissaris Neelie Kroes vindt van wel: “Dit gaat niet om het beschermen of helpen van passagiers, maar om de bescherming van een taxikartel,” schreef ze in april, nadat Uber al in Berlijn en België verboden werd, op de website van de Europese Commissie. En, zo voegde ze eraan toe: “Niemand zegt dat de chauffeurs van Uber geen belasting hoeven te betalen, zich niet aan regels hoeven te houden, of hun klanten niet hoeven te beschermen. Maar door Uber te verbieden, krijgen ze niet eens de kans om het goed te doen.”
De Duitse rechtbank heeft bepaald dat een Uber-snorder voor elke keer dat hij toch een klant oppikt een boete van 25.000 euro kan krijgen. In België bedraagt de boete 10.000 euro. Uber lijkt zich er voorlopig niet al te druk om te maken. Het bedrijf gaat in beroep tegen de uitspraak en zegt gewoon door te gaan met de taxiritjes.
‘Geen rem zetten op vooruitgang’
En daarin heeft Uber groot gelijk. Want los van de eerdergenoemde kartelbescherming, lijkt de maatregel ook een directe aanval op innovatie te zijn. Natuurlijk is het voor een traditionele bedrijfstak niet leuk als die dreigt om te vallen door een nieuwere, snellere of goedkopere variant. Maar face it: dat is altijd zo geweest. Het fenomeen disruptive innovation oftewel ontwrichtende innovatie zien we echt niet alleen bij start-ups van de laatste jaren, zoals Uber en Airbnb, bedrijven die de taxi- en hotelbranche een doorn in het oog zijn.
Als we het hebben over ontwrichtende innovatie kunnen we bijna niet uit onder het invloedrijke werk van Clayton M. Christensen. In 1997 schreef hij The Innovator’s Dilemma – When New Technologies Cause Great Firms to Fail, over de invloed van vernieuwing op bestaande markten en gevestigde bedrijven. Zes jaar later verscheen het vervolg: The Innnovator’s Solution. Volgens Christensen zijn het vooral kleine start-ups die met ontwrichtende technologieën komen en klandizie afsnoepen van bestaande grote spelers. Ze slaan snel en onverwachts toe, zodat gevestigde bedrijven het nakijken hebben.
Innovatie, en dus ook ontwrichtende innovatie, is van alle tijden. Dat ziet ook Jill Lapore, hoogleraar Amerikaanse geschiedenis aan Harvard, die dit voorjaar in een essay in The New Yorker reageerde op het werk van Christensen (overigens is ze het over het algemeen niet met hem eens). “Elk tijdperk kent theorieën over stijgen en dalen, over groei en krimp, over opbloeien en verwelken: dat is een natuurlijk proces.”
Volgens Lapore werd vanaf de achttiende eeuw het idee van vooruitgang omarmd, begon men vanaf de negentiende eeuw te spreken over evolutie, en ging het in de twintigste eeuw over groei en innovatie. En nu, in de 21ste eeuw, lijkt vooral de angst toe te slaan en maken we ons zorgen om het verval dat optreedt als gevolg van die innovatie. En dat is jammer.
Floppy’s
Je kunt geen rem zetten op vooruitgang, merkte Uber terecht al op. Gelukkig maar. Anders hadden we ons nog steeds met paard en wagen over de wereld moeten verplaatsen, gaven we waarschijnlijk nog bakken met geld uit aan postzegels en lagen onze bureau vol met floppy’s.
Overigens lijkt het Duitse verbod op Uber niet bepaald het gewenste effect te hebben: sinds dinsdag is het aantal aanmeldingen bij de taxidienst verzesvoudigd.
