Spring naar de content

In de bres voor het uniseks-toilet: ‘Transgenders soms letterlijk beide WC’s uitgeduwd’

Mannen gaan naar het herentoilet, vrouwen naar het damestoilet – het is het meest letterlijke uitvloeisel van hokjesdenkerij. Binnen de betegelde muren gelden immers andere onofficiële regels. Staan of zitten, de luchtverfrisser gebruiken of niet, schoonmaken of de schoonmaker van werk voorzien. Natuurlijk vindt er zo en nu dan weleens wat onderling verkeer plaats, in nachtclubs en kroegen, bijvoorbeeld. Dat gedogen we. Maar wat als de bezoeker zich meer thuis voelt in het buurhokje dan het eigen hokje?

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Kevin van Vliet

Vandaag voeren homobelangenvereniging COC en het Transgender Netwerk Nederland (TNN) landelijk een actie voor het zogenaamde unisekstoilet op Nederlandse scholen. Ons land telt naar schatting van het TNN zo’n 390.000 transgenders: jongens, meisjes, mannen en vrouwen die niet van het geslacht zijn dat op hun paspoort staat.

Zo’n unisekstoilet is overigens geen apart transgendertoilet, maar een gezamenlijke wc voor man en vrouw, ter verbetering van de ‘transvriendelijkheid’ in het Nederlandse onderwijs, aldus het COC. Al zijn er los van een onofficieel sociaal contract geen regels over mannetjes en vrouwtjes op toiletdeuren. Het Arbeidsomstandighedenbesluit uit 1999 schrijft echter wel het volgende voor: “in een bedrijf of inrichting waar 10 of meer werknemers gelijktijdig werkzaam plegen te zijn, zijn de toiletten naar seksen gescheiden.”

De wc-actie is simpel: leerlingen beplakken toiletdeuren met stickers waar noch een mannetje noch een vrouwtje op staat. Zo’n honderd scholen doen mee, allen aangesloten bij het zogenaamde Gay-Straight Alliance Netwerk van het COC.

Laurens 2Laurens Zevenbergen (18) is werkzaam voor het COC, en mede verantwoordelijk voor de actie. Zevenbergen is een havo-student op het Nijmeegse Dominicus College. Een open en vriendelijke school, meent hij. Twee jaar geleden kwam hij er uit de kast als transgender, waarna hij in overleg met school besloot voortaan het herentoilet te gebruiken. De actie is op het Dominicus College dan ook niet nodig. Tegenwoordig gaat Zevenbergen als man over straat. Een passabele man, zo stelt hij.

Je staat voor drie deuren. Heren, dames of uniseks. Wat kies je?
“Nu zou ik het herentoilet binnenstappen, maar een jaar of twee geleden zou ik sowieso voor een neutraal toilet zijn gegaan.”

Hoe was dat, de eerste keer in het herentoilet?
“Ik zat net in de tweede klas en ik werd raar aangekeken, omdat ik per se in een hokje moest plassen. Jongens die mij eerder gekend hebben als meisje vonden dat ik daar niet hoorde. Maar voordat ik de stap zette werd ik ook al raar aangekeken en uitgelachen in het damestoilet. Op school ben ik ook ooit de meidenkleedkamer uitgeduwd door een andere klas, omdat ze niet gewend waren gemengd om te kleden. Ik hoorde daar niet thuis, zeiden ze.”

Je wordt sociaal buitengesloten.
“Ik hoor verhalen van transgenderjongeren die soms letterlijk beide wc’s uit worden geduwd, en dus niet naar de wc kunnen. Ze worden weggepest, uitgelachen en belachelijk gemaakt. Dit is best wel erg, en het komt niet terecht bij de schoolleiding omdat het buiten het beeld van de docenten en de camera’s gebeurt.”

Dus, een actie.
“Ja, het is nodig. Vooral in het onderwijs. Niet iedereen weet hoe iemand die tussen de twee bekende geslachten inhangt een toiletbezoek ervaart. Je bent als transgender niet plots man of vrouw, er gaat ontzettend veel aan vooraf, en voor die groep mensen biedt zo’n toilet uitkomst.”

Stuit je ook op weerstand?
“Ik heb wat negatieve reacties ontvangen, dat komt voort uit onwetendheid.”

Wat voor reacties zoal?
“Een opmerking als ‘laten we de dolfijnen ook een aparte wc geven’ en: ‘je wil toch geen hokjes?’. Sommige reacties ging daarin te ver. Ik heb ze verteld dat de actie zo niet werkt. Het is de bedoeling dat tijdens de actie slechts een deel van de toiletten wordt omgetoverd tot neutraal toilet, zodat het niet teveel negatieve reacties oproept.”

Ten slotte, een dilemma. Je loopt een toilet binnen waar alleen urinoirs zijn. Wat nu?
“Ik heb een prothese, maar er bestaat een kans dat zoiets lekt, dus dat doe ik liever niet. Of ik mijd die toiletten en houd het op, zoals verborgen transgenderjongeren dat nu op middelbare scholen ook doen.”

Meer informatie over de actie van het COC en TNN vindt u hier