Wat is vogelgriep?
Sinds zondagochtend geldt er in Nederland een vervoersverbod voor pluimvee, eieren en mest. Ook is er een ophokplicht van kracht. Beide gelden voor 72 uur. Aanleiding is het opduiken van een ‘hoogpathogene’ (zeer besmettelijke) variant van vogelgriep op een kippenboerderij in Hekendorp. Wanneer is er sprake van vogelgriep of vogelpest, en hoe verspreidt het virus zich?
Vogelgriep of ‘aviaire influenza’ komt in veel verschillende varianten voor. Er bestaan milde, zogenoemde laagpathogene (LPAI) varianten, en gevaarlijke, zeer besmettelijke versies, de hoogpathogene (HPAI) virussen. Van (klassieke) vogelpest is sprake wanneer veel vogels tegelijkertijd besmet raken met een gevaarlijke variant en doodgaan.
Verspreiding
Trekvogels worden nogal eens verfoeid als het om vogelgriep gaat. Toch brengen ze het virus waarschijnlijk niet bij ons binnen, maar lopen de vogels, in elk geval de wilde eenden, het hier juist op. Dat bleek eerder dit jaar uit promotieonderzoek van dierecoloog Jacintha van Dijk van de Universiteit Utrecht. De trekkende eenden brengen het vogelgriepvirus waarschijnlijk niet mee, maar lijken vooral vatbaarder voor de in Nederland rondwarende virussen dan de Nederlandse eenden. Wilde eenden lijken als virusdrager weinig last te hebben. En hoewel ze minder vliegen, vliegen ze toch nog redelijk veel rond in de omgeving. Dat schept de mogelijkheid tot verspreiding in de regio. Vogels kunnen het virus aan elkaar doorgeven via ademhaling, oogvocht en mest. Kippen en kalkoenen zijn het meest gevoelig voor besmetting. Ook mensen en handelstransporten kunnen het virus verspreiden. Reizigers kunnen dat bijvoorbeeld al doen via een restje vogelpoep onder hun schoenen.
Vogelgriep bij mensen
Het vogelgriepvirus kan ook mensen (en zoogdieren als katten, varkens en tijgers) besmetten, al gebeurt dat niet vaak. Concrete symptomen zijn snel opkomende koorts, spierpijn, rillerigheid, keelpijn, hoesten en een uitgeput gevoel. Dat komt heel plotseling. Binnentwee tot drie uur voelt iemand zich echt ziek. Na besmetting kan het bij mensen zeven tot tien dagen duren voor ze daadwerkelijk ziek worden. De zwaarste symptomen houden zeker vijf dagen aan. Het is volgens deskundigen mogelijk dat het vogelgriepvirus muteert met een menselijk griepvirus. Als dat gebeurt, ontstaat een voor ons gevaarlijkere variant.
Vogelpest in Nederland
Het zeer besmettelijke vogelgriepvirus dat is ontdekt op een kippenboerderij in Hekendorp, is van het type H5N8. Dat is een type virus dat alleen bij direct en intensief contact met zieke dieren besmettelijk is voor de mens. Bij besmetting leidt het vaak tot een milde vorm van griep.
In 2003 werd de Nederlandse pluimveesector getroffen door de vogelpest (H7N7). Op 1349 pluimveehouderijen werden kippen, kalkoenen en eenden gedood. In totaal zijn toen 30,7 miljoen landbouw- en hobbydieren geruimd. Negentien mensen die bij het doden van de zieke dieren waren betrokken, raakten besmet met het virus. Een dierenarts uit Rosmalen is hieraan overleden. Ook in de jaren daarna dook het virus met enige regelmaat op, maar kon de besmetting telkens beperkt worden tot hooguit enkele bedrijven.
