Spring naar de content

Overzicht: deze mensen zaten jaren onschuldig vast

De 57-jarige Ricky Jackson werd in 1975 veroordeeld voor moord omdat een twaalfjarige jongen zeker wist dat hij had gezien hoe Jackson iemand de dood in joeg. Nu, 39 jaar later, blijkt dat de Amerikaan onschuldig is. In Amerika komt het geregeld voor dat mensen onschuldig vast zitten. Sterker nog: 4,1% van de mensen in de dodencel is onschuldig. In Nederland komen gerechtelijke dwalingen ook voor. De bekendste Nederlandse gerechtelijke dwalingen op een rij.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Sjoerd Hartholt

Van de cel naar de rode loper
De zaak van de Haagse verpleegkundige Lucia de Berk is er een die veel mensen zullen kennen, zeker gezien de film die er onlangs werd uitgebracht over haar, Lucia de B. In 2003 werd ze veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf voor het vermoorden van zeven patiënten, onder wie voornamelijk baby’s en kinderen en drie pogingen tot moord. De strafzaak werd in 2007 heropend na een advies van de Commissie evaluatie afgesloten strafzaken. Alle gevallen bleken op natuurlijke wijze overleden. De Berk kreeg een geheime schadevergoeding van het OM. Het ziekenhuis betaalde haar een schadevergoeding van 45.000 euro.

Puttense Moordzaak
De twee Puttense zwagers Wilco Viets en Herman du Bois kunnen weten wat gerechtelijke dwaling is. De twee werden voor het verkrachten van en de moord op Christel Ambrosius in 1995 tot een gevangenisstraf van 10 jaar veroordeeld. In een herzieningsprocedure werden ze in 2002 vrijgesproken. Een aantal jaren later werd een nieuwe verdachte opgepakt, die veroordeeld werd tot 18 jaar cel. Du Bois is inmiddels wederom opgepakt voor een heel andere zaak, dit keer voor xtc-handel.

Grote druk van recherche
Bejaardenverzorgster Ina Post uit Delft werd in 1986 veroordeeld voor doodslag na het overlijden van één van haar cliënten. Haar zesjarige celstraf zat ze uit, na vier jaar kwam ze vrij. Ze hield altijd vol dat ze onschuldig was en dat ze onder grote druk van recherche had bekend. Pas 19 jaar later, in 2009, ging de Hoge Raad in herziening. In 2010 werd ze vrijgesproken.

Schiedammer Parkmoord
Cees B. werd veroordeeld voor doodslag na het overlijden van de tienjarige Nienke Kleiss, en het neersteken van de elfjarige Maikel op 22 juni 2000. Cees B, die op dezelfde plek en op dezelfde tijd in de buurt was, en gezien was door een politieman wiens zoontje hij eens had lastig gevallen, legde een valse bekentenis af, maar hield vol onschuldig te zijn. Na vier jaar in de gevangenis werd door een bekentenis van Wik H. duidelijk dat Cees B. toch de dader niet was. Expliciet onschuldig is Cees B, die ‘sociaal-emotioneel zeer gehandicapt’ werd verklaard, echter nooit verklaard.

Steekpartij in Vriezenveen
Hendrik W. werd aangewezen als dader van een steekpartij op een feest in Vriezenveen, door verschillende getuigen. Hij bleef tijdens zijn 15 maanden in de cel strijden om zijn onschuld te verklaren. Het slachtoffer lag in coma, maar toen deze na lange tijd bijkwam, schreef hij in een brief aan W. dat de dader vermoedelijk iemand anders was. Drie getuigen zijn voor meineed vervolgd, ze logen omdat ze naar verluidt bang waren voor de werkelijke dader, die tevens verdachte was.

Zaanse paskamermoord
De 21-jarige kledingverkoopster Sandra van Raalten werd in een paskamer aangetroffen met een door een zakdoek gesnoerde mond en een doorgesneden keel. De kassa was geplunderd, maar de politie ging niet uit van een roofmoord. Haar toenmalige vriend Rob van Zaane werd aangewezen als dader, het zou gaan om een uit de hand gelopen liefdesspel. Er waren belastende verklaringen afgelegd en hij had geen goed alibi. Na een jaar gevangenis kwam van Zaane toch vrij, door in hoger beroep te gaan. Pas 12 jaar later werd ontdekt dat Kemal Erol en Sukrija Taipovsk de daders waren. Beiden waren inmiddels overleden, door uiteenlopende redenen.

Door twijfel omgeven Deventer Moordzaak
Naast de bewezen gerechtelijke dwalingen, zijn er een hoop zaken die door twijfel omgeven blijven. Een van de bekendste daarvan is de Deventer Moordzaak. Fiscaal-juridisch adviseur Ernest Louwes werd in 2000 in hoger beroep veroordeeld tot een 12-jarige gevangenisstraf voor een moord op zijn zestigjarige cliënte Jacqueline Wittenberg. In 2003 werd de zaak echter herzien, maar omdat er nieuw (weliswaar door velen als twijfelachtig aangemerkt) bewijs was gevonden, namelijk DNA dat gevonden was op de blouse van de vrouw, werd hij toch weer opgesloten. Onder meer opiniepeiler Maurice de Hond en Wetenschapsfilosoof Ton Derksen geloven volledig in de onschuld van Louwes en maakten zich er hard voor in de media. De Hoge Raad wilde de zaak niet heropenen en Louwes moest de straf uitzitten. Nadat hij vrijkwam verscheen het boek Schuldig, en ook Derksen schreef een boek: Leugens over Louwes. Er is inmiddels een nieuw herzieningsverzoek ingediend.

Hoeveel onschuldigen zijn er veroordeeld?
Sinds 2002 zijn er zesentwintig mensen veroordeeld tot levenslang, maar ook hierbij zijn er een aantal onschuldigen, beweert wetenschapsfilosoof Ton Derksen althans. Volgens hem zouden er in ieder geval zes onschuldige mensen veroordeeld zijn tot een langlopende gevangenisstraf. Derksen heeft de afgelopen tijd gewerkt aan het boek Onschuldig Vast, dat begin 2015 uitkomt.

En toch lijken de roemruchte gerechtelijke dwalingen van de afgelopen decennia maar weinig lering op te leveren bij het opsluiten van onschuldige verdachten. Dat wijzen de cijfers van het CBS over de toegekende schadevergoedingen van de afgelopen tien jaar uit. Wat opvalt, is dat het aantal toegekende schadevergoedingen aan ex-verdachten jaarlijks oploopt, alsmede het jaarlijkse totaalbedrag aan schadevergoedingen. In de wet staan geen precieze bedragen met betrekking tot vergoedingen hiervoor, maar er zijn wel door het Landelijk overleg van Voorzitters van Strafsectoren (LOVS) bedragen vastgesteld om zaken makkelijker te laten verlopen, zo blijkt uit gegevens van De Onderzoeksredactie. Een dag onterecht op het politiebureau is goed voor 105 euro, een dag onterecht in een huis van bewaring is 80 euro en een dag in een huis van bewaring in beperkingen in 105 euro schadevergoeding. In 2013 werd er zo’n 25 miljoen uitbetaald, een verdubbeling in vergelijking met tien jaar eerder.

Onderwerpen