Rechter: e-books zijn wél uw eigendom
Het is (in de Verenigde Staten) volstrekt legaal om de beveiliging van uw e-book af te halen zodat u het boek kunt lezen waar en met welk apparaat u maar wil. Zolang u de ‘bevrijde’ exemplaren maar niet verhandelt schendt u daarmee het copyright niet. Tot die opmerkelijke uitspraak is deze week een New Yorkse rechter gekomen, een belangrijk precedent dat ook voor Nederland grote gevolgen zou kunnen hebben.
Wie bij een boekwinkel een ebook ‘koopt’ is daarmee doorgaans niet de eigenaar van het boek: de koper krijgt alleen een licentie om het stukje software te gebruiken. Om die reden zijn de meeste e-books beveiligd via DRM (Digital Rights Management), een watermerk of een combinatie van beide. Die beveiliging zorgt ervoor dat de koper het boek niet kan verhandelen of geschikt maken voor alle apparaten die hij tot zijn beschikking heeft. Recent bleek ook dat via die beveiliging allerlei gegevens over de lezer naar schimmige databases worden verstuurd.
In de Amerikaanse rechtszaak ging het om boekhandelaar Anbey House die handelde in digitale boeken van uitgeverijen Penguin en Simon&Schuster. Die uitgeverijen eisten dat de boeken met DRM beveiligd zouden moeten worden. In 2013 staakte Abbey House de verkoop van e-books. Het stuurde daarop aan al zijn klanten een bericht over de toekomst van de aangeschafte boeken. Omdat de boekwinkel niet kon garanderen dat kopers ook in de toekomst en mogelijk op nieuwe hardware hun boeken konden lezen adviseerde het zijn lezers de DRM van hun boeken af te halen. Het noemde daarbij zelfs een specifiek programma, Calibre, om dat voor elkaar te krijgen. Dat progamma kan dat inderdaad, zo weten wij uit ervaring.
Daarop spanden Penguin en Simon&Schuster een rechtszaak aan omdat zij meenden dat dat een inbreuk op het copyright zou zijn. Zij zijn nu door de rechter in het ongelijk gesteld, waarmee een belangrijk fundament onder de digitale boekenmarkt scheuren vertoont. Boeken zonder beveiliging zijn immers niets meer dan tekstbestanden waarmee je in principe kan doen wat je wil. Ook is de controle die de boekverkoper zelfs na aanschaf vaak nog heeft daarmee komen te vervallen. Zo kwam het in het recente verleden enkele keren voor dat een boekverkoper achteraf ingreep op het leesapparaat van klanten.
Natuurlijk gaat het hier om een Amerikaanse uitspraak en heeft ze geen directe gevolgen voor ons eigen boekenbestel. Maar ze is wel bemoedigend voor diegenen die menen dat het huidige stelsel van ebook-handel niet in het voordeel van de klant is: die betaalt een vaak fors bedrag voor iets dat nooit zijn eigendom wordt. En wordt bovendien gevolgd in zijn leesgedrag zoals dit onderzoek van Kobo (tegenwoordig partner van Bol.com) laat zien.
