Waarom de kritiek op hardlooponderzoek (on)terecht is
Onrust in de hardloopwereld, afgelopen week. Diverse media, waaronder HP/De Tijd, berichtten over een onderzoek waaruit blijkt dat fanatiek hardlopen net zo slecht voor de gezondheid is als helemaal niet hardlopen. Het Deense onderzoek doet veel stof opwaaien in de hardloopwereld en wordt ook bekritiseerd. HP/De Tijd duikt naar aanleiding van die kritiek nog eens dieper in de materie.
Veel en fanatiek hardlopen verlaagt de levensverwachting – dat was de uitkomst van een Deens onderzoek dat gepubliceerd werd in de Journal of the American College of Cardiology. Het onderzoek werd opgepikt door media als de BBC, The Guardian, de Volkskrant en ook HP/De Tijd, maar ook de kritiek op het onderzoek was niet mals.
“Het onderzoek is grote onzin,” zegt Maria Hopman, hoogleraar integratieve fysiologie aan het Radboud UMC in Nijmegen, desgevraagd tegen HP/De Tijd. “Als je kijkt naar de groep fanatieke sporters die ze noemen, die meer dan vier uur per week joggen, de serieuze amateur zeg maar, dan bestaat die slechts uit veertig mensen. Dat is wel heel weinig en ook gek. Dat is de zwakte van deze studie. Veertig mensen, wat is dat nou? Ze hebben een grote fout gemaakt.”
Twee personen uit die groep zijn in de onderzoeksperiode overleden, maar de onderzoekers zeggen dat ze niet konden achterhalen waaraan, zo laat Hopman weten. “Twee doden op de veertig personen is 5 procent. De andere onderzochte groepen waren veel groter, daar zijn ook doden gevallen, maar dat komt percentueel veel lager uit. Maar we weten niet waaraan de mensen zijn overleden. Dat kan ook een ongeval zijn of zelfmoord. Maar het hele onderzoek wordt daar wel aan opgehangen, en zo komt men tot de conclusie dat hardlopen slecht is. Maar bewijs is er niet.”
Hopman vindt het onderzoek verder niet bepaald volledig. Ook zegt ze dat er in het verleden meerdere studies zijn gedaan waaruit blijkt dat de levensverwachting door sporten in het algemeen, dus ook door hardlopen, met twee tot vijf procent stijgt.
In sommige kritische reacties op het Deense onderzoek wordt gesuggereerd dat je nooit te veel kunt sporten, maar dat is volgens Hopman niet waar. “Ik moet er wel bij zeggen dat er op dit moment een nieuwe gedachtegang onder wetenschappers is, waar zeker enige waarheid in schuilt. Het is namelijk maar de vraag of of heel veel en vooral ook lang sporten goed is voor de gezondheid. Want te veel en te te lang sporten kan wel een litteken op het hart veroorzaken. Waarschijnlijk bedoelden deze onderzoekers zoiets, maar dat is er dan heel slecht uitgekomen.”
Zoals alles waar ‘te’ voor staat, is ook te veel sporten volgens de hoogleraar niet altijd goed. “Heel veel sporten kan inderdaad nadelig zijn voor de gezondheid, maar dan moet je wel enorm veel sporten. Dan heb ik het over 10 à 20 uur per week, en zelfs dan is het nog niet zeker dat mensen daar aan overlijden. Er zijn wel aanwijzingen dat 20 uur hardlopen of sporten per week slecht is, dat het een nadelig effect heeft, maar op dit moment is nog niet bewezen wat dat betekent voor de gezondheid.”
Hopman vindt het overigens niet gek dat media en journalisten over het onderzoek hebben gepubliceerd. “Het gekke is dat het onderzoek gepubliceerd is in het JACC. Dat is binnen de cardiologie bijna het hoogst aangeschreven tijdschrift. Juist omdat het hierin staat, zou je erop moeten kunnen vertrouwen dat het klopt. Maar het klopt dus niet. Een onderzoek moet heel goed in elkaar zitten, wil het in dit soort tijdschriften terechtkomen. Maar degenen van JACC die erbij betrokken waren zijn niet kritisch genoeg geweest. Ik vind het dus ook niet raar dat HP/De Tijd dit zo gebracht heeft, want je mag veronderstellen dat het goed is. Daarbij veranderen wetenschappelijk inzichten voortdurend.”
Elke dag bewegen en sporten is volgens Hopman dus ook goed. “Het kan zeker geen kwaad om langer dan vier uur te hardlopen,” zegt ze. Daar is ook Koen Breedveld, socioloog en directeur van sportonderzoekbureau het Mulier Instituut, het mee eens. Hij zei vorige week al tegen HP/De Tijd dat het goed is om in beweging te blijven, en ook nu laat hij desgevraagd weten dat de volksgezondheid baat heeft bij mensen die hardlopen en sporten.
“We besparen echt een hoop geld op gezondheidszorg doordat mensen sporten,” aldus Breedveld. “Maar veel hangt af van hoeveel iemand sport in combinatie met de persoonlijke omstandigheden. Heel intensief sporten, dus echt heel erg vaak, kan inderdaad schade aan het lichaam opleveren. Maar waar de grens ligt is nog niet duidelijk, daar zijn wetenschappers nu mee bezig. Sport moet je niet in de context trekken van dat het fout kan gaan. Het is goed dat mensen weten dat er een risico kan zijn, maar veel belangrijker is om aan te geven dat ze veel te winnen hebben bij sporten. Dus ga vooral sporten, maar als je extreem sport, dus ook extreem hardloopt, denk dan wel aan je lichaam.” Dus trek aan die hardloopschoenen en ren voor je leven.
