Spring naar de content

Recensie Liefde & Lust: de schalkse symboliek van Joachim Wtewael

Saters met stijve penissen, zinnenprikkelende heiligen met hun lendendoekjes op halfzeven, vrijpartijen, overspel, gespierde bilpartijen en een grijzende vader met zijn dochters blote borst in de hand. De wereld van de Utrechtse maniërist Joachim Wtewael (1566 – 1638) is er een van schalkse symboliek en weelderig bloot. In het Centraal Museum Utrecht opent zaterdag Liefde & Lust, de eerste monografische tentoonstelling over de schilder.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Lisa Bouyeure

Van de honderdtwintig schilderijen die het oeuvre van Wtewael (spreek uit als Utewaal) rijk is, hangen er tot 26 mei veertig in Utrecht. Kleurrijke doeken met levendige religieuze voorstellingen en piepkleine koperplaatjes – soms nog geen tien bij tien centimeter – met haarfijn geschilderde mythologische taferelen erop. De beschonken Romeinse godin Venus bijvoorbeeld, die elk moment besprongen kan worden door oorlogsgod Mars. Tussen haar benen staat Cupido vast klaar met pijl en boog. Maar zelfs de heiligen die de Utrechtse meester schilderde, druipen van de erotiek. Zoals Sebastiaan, die bevallig tegen een boom staat met een lendendoekje dat nét niet afzakt. Zijn hand rust op een fallusvormige tak. Het indrukwekkende kleurgebruik van de schilder komt nog mooier uit doordat de tentoonstellingsruimte vrij donker is gehouden.

Mars, Venus en Cupido - Joachim Wtewael, 1610
Mars, Venus en Cupido – Joachim Wtewael, 1610


Herwaardering voor Utrechtse meesters
Liefde & Lust werd georganiseerd in samenwerking met de National Gallery of Arts in Washington en het Museum of Fine Arts in Houston, die vanwege de conservatieve Amerikaanse bezoeker de voorkeur gaven aan de brave titel Pleasure & Piety (plezier en vroomheid). Conservator Liesbeth Helmus, die eerder tentoonstellingen over Jan van Scorel en Abraham Bloemaert cureerde, merkte op de grote kunstbeurzen dat Amerikaanse musea steeds meer aandacht kregen voor de Utrechtse meesters.

Naast schilderijen, waaronder een zelfportret van de schilder en portretten van zijn vrouw en kinderen, zijn er tien tekeningen van Wteweal te zien. Ook een grote kast uit zijn huis aan de Oudegracht, met daarin twee minuscule schilderijtjes op koper, is onderdeel van de tentoonstelling. Middenin de zaal staat de houten tafel waar dochter Eva aan zit te handwerken op het portret dat de schilder in 1628 van haar maakte.

Roze vleugelhoorn
De showstopper is het grote doek Perseus en Andromeda (1611) dat het Centraal Museum in bruikleen kreeg van het Louvre. Cassiopeia, de moeder van Andromeda, riep de woede van de zeenimfen over zich af door te beweren dat ze mooier was dan zij. Om de toorn van zeegod Poseidon af te wenden, werd Andromeda geofferd aan het zeemonster Cetus. Op het schilderij is de prachtige, lieflijke en blozend blote vrouw vastgeketend aan een rots. Haar linkervoet rust op een grote roze schelp, die met de opening naar ons toe net zoveel van een vrouwelijk geslachtsdeel wegheeft als de kunstenaar waarschijnlijk wilde. Te paard komt redder Perseus al aangevlogen.

Wtewael werd geprezen als een van de grootste schilders van zijn tijd, maar raakte na zijn dood in de vergetelheid. Onterecht, zo zal de bezoeker van Liefde & Lust merken.

Liefde & Lust is van 21 februari 2015 t/m 25 mei 2015 te zien in het Centraal Museum Utrecht.

De keukenmeid - Joachim Wtewael, ca. 1620-1625
De keukenmeid – Joachim Wtewael, ca. 1620-1625