Hoe de postume erkenning van Alan Turing een oude anti-homowet hekelt
Met enige vertraging lijkt de Britse wiskundige Alan Turing (1912-1954) de eer te krijgen die hem toekomt. Nadat vorig jaar de verfilming van zijn tragische levensloop was verschenen, is zijn postume erkenning in een stroomversnelling terechtgekomen.
Zondagavond, tijdens de Oscaruitreiking, werd er wederom aandacht gevraagd voor de onheuse manier waarop hij, en 49.000 Britten met hem, in de jaren vijftig door hun regering zijn bejegend.
Alan Turing, homoseksueel, werd in de Tweede Wereldoorlog door de Britse regering ingehuurd om het hiëroglyfische Duitse communicatiesysteem Enigma te kraken. Dat deed hij, waardoor de oorlog mogelijk twee jaar eerder korter duurder dan zonder zijn werk het geval zou zijn geweest en er 14 miljoen mensenlevens gespaard bleven. Turing wordt bovendien beschouwd als de geestelijk vader van de computer, omdat zijn uitvinding ten grondslag ligt aan de moderne – alhoewel, inmiddels alweer achterhaalde – pc.
Zijn verdiensten for king and country werden niet beloond door de Britse regering. Turing werd veroordeeld voor het praktiseren van zijn homoseksualiteit. Hij werd chemisch gecastreerd en pleegde twee jaar later zelfmoord. In 2009 gaf premier Gordon Brown hem eerherstel, het jaar 2012 werd in wetenschappelijke kringen uitgeroepen tot het Alan Turing Year, en in 2013 schonk koningin Elizabeth hem postuum gratie.
In datzelfde jaar werd begonnen met de productie van The Imitation Game, een Britse verfilming van de biografie Alan Turing – The Enigma. Het scenario van de speelfilm, met Benedict Cumberbatch in de hoofdrol, werd geschreven door Graham Moore. Moores werk werd gisteravond door de Amerikaanse Academy gelauwerd; aangedaan (en met een Oscar in de linkerhand) sprak hij gisteren het Dolby Theatre in Los Angeles toe.
Centraal in de speech stond, inderdaad, mister Turing. “Alan Turing heeft nooit op het podium kunnen staan zoals ik nu, en dat is misschien wel het meest oneerlijke wat ik ooit heb gehoord.” Moore, zelf ook homoseksueel, vervolgt: “Op mijn zestiende probeerde ik mezelf van het leven te beroven, en nu sta ik hier. Dit is een bijzonder moment voor het kind dat zich nergens thuisvoelt.” Zijn boodschap: “Blijf raar, blijf anders, en zodra jij aan de beurt bent en op dit podium staat, verkondig dan alsjeblieft dezelfde boodschap.”
Turing werd het slachtoffer van het Britse systeem, dat ‘gross indecency between men’ (grove ontucht tussen mannen) veroordeelde. De wet, die uit 1885 stamde, was niet erg duidelijk omtrent wat dit zedendelict precies inhield, omdat men in de Victoriaanse tijd te preuts was om de handelingen die ermee werden bedoeld te verwoorden. De schrijver Oscar Wilde werd eveneens veroordeeld wegens onzedelijk gedrag met mannen, waarna hij voor twee jaar achter slot en grendel werd gezet.
In totaal zijn zo’n 49.000 Britse mannen vervolgd op grond van deze wet, totdat een nieuwe wet in 1967 homoseksualiteit in Engeland en Wales uit de illegaliteit haalde. Al jaren pleiten activisten voor een pardon voor deze veroordeelde mannen, die veelal werden veroordeeld tot taakstraffen, of in het geval van Turing, chemische castratie. The Imitation Game is een opsteker voor dit kamp, en vandaag zullen drie naaste familieleden (achterneef Nevil Hunt, achternicht Rachel Barnes en haar zoon Thomas) een petitie afleveren bij de ambtswoning van premier Cameron, ondertekend door ruim 500.000 mensen. Het verzoek: een pardon voor alle homoseksuelen die te lijden hebben gehad onder de wet.
Mocht premier Cameron deze wens in welke vorm dan ook honoreren, dan zou The Imitation Game iets winnen waar geen Oscarbeeldje in de categorie Beste film tegenop kan. Het zou een politiek vraagstuk op de agenda zetten. Al moet ‘politiek vraagstuk’ hier misschien beschouwen als een eufemisme voor ‘skeleton in the closet’.
