Waar ligt de grens tussen satire en majesteitsschennis?
Nog niet zo lang geleden moest je enorm oppassen met grappenmakerij ten koste van de Oranjes. Voor je het wist, zat je in de cel wegens majesteitsschennis. Maar tegenwoordig mag er veel. Té veel, vinden sommigen. Emma Brunt ging op zoek naar de grens tussen majesteitsschennis en satire.
Iedereen die ik ken heeft onderhand wel een paar favoriete ‘Willy’- momentjes opgenomen in zijn eigen grappenrepertoire, en het blijft leuk, hoe vaak je ze ook hoort navertellen. Bovenaan het lijstje met mijn toptien staat de aflevering waarin je koning Willem- Alexander ontwaart tussen de andere prominente staatshoofden die in Parijs demonstreerden tegen de terroristische aanslag op de redactie van het satirische tijdschrift Charlie Hebdo, maar op het bord dat hij in zijn hand hield stond niet ‘Je suis Charlie’ maar ‘Je suis Willy’. Edoch, toen zijn sidekick ‘Max’ hem giechelend op die pijnlijke vergissing wees, zei hij onverstoorbaar, in het oerplatte Haags dat zelfs Van Kooten en De Bie hem niet zouden kunnen verbeteren: “Ik geef er gewoon mijn eigen draai aan.” Briljante vondst!
Kijkers van De Wereld Draait Door, waarin de Willy-filmpjes van Lucky TV regelmatig te zien zijn als hilarische afsluiting, hebben ongetwijfeld in een deuk gelegen. En het was ook nog eens geheel in de geest van de makers van Charlie Hebdo zelf, die in het nummer dat volgde op de aanslag eveneens lieten zien dat ze zich door dit drama niet wensten te laten verleiden tot gemakkelijk sentiment en gratuite clichés.
Een fatsoenlijke knul
Naar verluidt – al weet je dat nooit zeker natuurlijk – is het komische duo Willy & Max inmiddels ook populair bij de koning en de koningin, wat niet zo verwonderlijk is, want in wezen blijft het bij goedmoedige spot, van het soort dat prima past bij het imago dat ons huidige staatshoofd toch al aankleeft. Willem-Alexander als hartelijke echtgenoot en vader, altijd paraat als er nationale sportkampioenen moeten worden toegejuicht onder het genot van een pilsje, en bij zulke gelegenheden ook niet te beroerd om zijn maatkostuum te verruilen voor een oranje supportersjack, dat is het beeld dat het Nederlandse volk inmiddels heeft leren kennen en koesteren: een fatsoenlijke knul, niet al te snugger misschien, maar capabel genoeg en met het hart op de juiste plaats. Terwijl Máxima… ach, wat zou je daar nog voor lelijks over willen zeggen sinds ze die mediamieke traan wegpinkte op haar huwelijksdag? Zelfs die foute vader is haar vergeven. Kortom, de overheersende indruk is dat wij het, als natie, nogal getroffen hebben met dit koningspaar, en dat ze het zich dus wel kunnen permitteren om een beetje in de maling genomen te worden.
Dat is wel eens anders geweest in het – tamelijk recente – verleden, toen koningin Juliana en later Beatrix op de troon zaten, en ‘majesteitsschennis’ nog volledig au sérieux werd genomen: een vergrijp dat volgens artikel 111 in het Wetboek van Strafrecht door het Openbaar Ministerie kon worden bestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste vijf jaar en/of een geldboete. Dat artikel is trouwens nog steeds van kracht, evenals artikel 112 en 113, waarin respectievelijk gestipuleerd wordt dat ook de ‘echtgenoot’ van de regerende vorst en de ‘vermoedelijke troonopvolger’ op zodanige wijze dienen te worden beschermd, en dat het verboden is om deze vorstelijke personen opzettelijk te beledigen ‘in geschrifte’ of door middel van een ‘afbeelding’.
Het complete verhaal van Emma Brunt leest u in de HP/De Tijd die nu in de winkel ligt. Lees hem hier digitaal, of sluit hier een voordelig abonnement af.
