Wat hebben we een hoop verdiend in de Tweede Wereldoorlog
Gisteren herdachten we onze slachtoffers, vandaag vieren we feest. De Tweede Wereldoorlog doet ons overwegend denken aan ellende en dat moet vooral zo blijven, het blijft een zwarte bladzijde van enorme proporties.
Maar er werden ook gewoon verjaardagen gevierd, clubs werden kampioen, er werd afgestudeerd, gepromoveerd.
En er werd geld verdiend, heel veel geld verdiend. Ik mag ons Nederlanders graag als een volk van kooplieden zien dat zichzelf in elke andere rol overschat als we de rest van de wereld de maat nemen. Zoals ik gisteren ergens las zien ze ons internationaal op politiek en moreel vlak als: “The Dutch are always right but seldom relevant”.
Maar als het om geld verdienen gaat, waar en hoe dan ook, dan kun je ons nauwelijks overschatten. In 2001 verscheen een van de in mijn ogen beste boeken over hoe het er tussen ’40 en ’45 werkelijk aan toe ging in ons land. Het heet Grijs en werd geschreven door Chris van der Heijden.
We hebben de neiging hetgeen gebeurde in die jaren te rubriceren als zwart óf wit, waarbij we ons zelf en onze omgeving steevast als wit kwalificeren. Na de oorlog bleek opeens iedereen ‘goed’. In Grijs wordt ook aandacht besteed aan de gang van zaken in de economie, en voor wie mocht denken dat het allemaal kommer en kwel was zijn de conclusies ontluisterend.
De beursindex in Amsterdam steeg van 90 in 1939 naar bijna 157 in 1944. In het eerste jaar van de oorlog pakten we de ontstane kansen direct voortvarend op, van 1940 op 1941 steeg de beurs bijna 36 procent. Kom d’r ‘ns om, tegenwoordig.
De voorloper van AKZONobel, toen AKU geheten, maakte in 1939 een winst van 4,588 miljoen, in 1942 was dat 13,611 miljoen. De scheepvaart – als sector – kende in 1939 een index van 94, in 1942 was dat 130,9. Mogen dit macro-cijfers zijn; de slager kende in 1939 gemiddeld een brutowinstcijfer van 21 procent, in 1944 was 36,3 procent.
De spaartegoeden namen tussen 1939 en 1945 toe van 1,682 miljard tot 5,027 miljard. Dat geld moet natuurlijk wel eerst verdiend worden én overgehouden zijn.
Van zwart of wit was dus maar matig sprake. Grijs was dominant.
