Netanyahu gaat verder over rechts. Vaarwel vrede met Palestijnen?
O jee, er zit weer een ultra-orthodox en rechts kabinet aan de knoppen in Israël, met opnieuw Benjamin Netanyahu van de centrumrechtse Likud-partij als premier. Dat wordt voorlopig helemaal niks meer met het vredesproces, klagen de tegenstanders van Netanyahu. Maar is dat wel zo? De Israëlische premier wil dat zijn voormalige vicepremier Silvan Shalom de toekomstige onderhandelingen met de Palestijnen gaat leiden namens Israël. Daar is het een en ander op aan te merken, maar enig optimisme is op zijn plaats.
Het is algemeen bekend dat zowel de inwoners van Israël als de inwoners van de Palestijnse gebieden in principe voorstander zijn van een tweestatenoplossing, waarbij er naast Israël een Palestijnse staat wordt opgericht. Tegelijkertijd is het vertrouwen in langdurige vrede tussen Israël en de Palestijnen niet bijzonder groot, om niet te zeggen bedroevend laag. Dat is niet zo gek, met een lange geschiedenis van oorlogen, intifada’s, Hamas-raketten en Israëlische soldaten in de Palestijnse gebieden die door de Palestijnen worden gezien als bezetters, terwijl Israël de soldaten beschouwt als een anti-terrorismemaatregel. Aan beide zijden overheerst het wantrouwen.
Dat geldt ook voor de internationale gemeenschap, die steeds weer denkt zich te moeten bemoeien met het conflict. Je zou toch denken dat momenteel andere, heviger situaties in het Midden-Oosten aandacht behoeven. Het ene na het andere land erkent Palestina als soevereine staat in de hoop dat het iets oplevert (verrassing: dat doet het niet, want vrede moet van twee kanten komen, en er zal veel moeten worden onderhandeld), de Amerikanen hebben in 2013 en 2014 een rol gespeeld in de onderhandelingen door minister van Buitenlandse Zaken John Kerry in te zetten in de hoop dat het goed zou komen in slechts 9 maanden tijd, en dan hebben we onze eigen Dries van Agt die regelmatig zijn mening ventileert over het conflict.
Alle bemoeienissen hebben tot dusverre niets opgeleverd.
Na zijn politiek zege in maart is premier Netanyahu – hij is inmiddels goed en wel begonnen aan zijn vierde kabinet – laait de kritiek weer op, onder andere vanwege de samenstelling van zijn coalitie. Die is nogal rechts. Dat kan maar één ding betekenen volgens het andere kamp: de vrede is nog ver weg met al die voorstanders van settlements op de Westelijke Jordaanoever. Dat was wel anders geweest met Isaac Herzog en Tzipi Livni aan het roer van een linkse coalitie, denken zij. Ik betwijfel het. Vrede moet van twee kanten komen. Het is niet alleen aan Israël om een tweestatenoplossing na te streven en concessies te doen. Ook de Palestijnen zullen moeten inleveren.
Het is in ieder geval hoopvol om te zien dat Netanyahu, die in 2009 tijdens een speech op de Israëlische Bar-Ilan-universiteit beloofde het conflict op te lossen door een tweestatenoplossing na te streven, snel een opvolger van Livni heeft aangewezen om de onderhandelingen met de Palestijnen te leiden, in het geval dat deze plaatsvinden. De man die het moet gaan doen: Silvan Shalom, vicepremier in het tweede kabinet-Netanyahu en voormalig minister van Buitenlandse Zaken in het tweede kabinet-Sharon.
Critici stellen dat Shalom nog nooit openlijk een tweestatenoplossing heeft gesteund en dat hij alleen maar twijfels en bezwaren heeft geuit tegen het idee van een Palestijnse staat. In 2012 zei hij tijdens een Likud-bijeenkomst dat ‘we allemaal tegen een Palestijnse staat zijn, daar is geen twijfel over mogelijk’. Dat is inderdaad een reden om een beetje te somberen. Net als de opmerking van Netanyahu dat er gebouwd zal blijven worden in Jeruzalem, en de belofte dat Jeruzalem één stad blijft. Vanuit Israëlisch perspectief volledig begrijpelijk, maar voor de Palestijnen juist niet, want die willen Oost-Jeruzalem als de toekomstige hoofdstad van Palestina.
Willen Netanyahu en Shalom wel écht duurzame vrede? Ik vind het antwoord op die vraag niet zo interessant. Laten we hun daden afwachten. Er zal een moment komen waarop Israël en de Palestijnen weer samen om de tafel gaan, en eindelijk afstand nemen van standpunten waar de andere partij echt niet mee kan leven. De veiligheid van Israël moet worden gegarandeerd, en de Palestijnen moeten een eigen staat krijgen. Dat is in het belang van beide kampen. Het is misschien ijdele hoop, en ik vind somberen op zijn tijd hartstikke goed, maar ik vind dat we altijd positief moeten blijven. Dat de meerderheid van de Israëli’s en Palestijnen zelf voor een tweestatenoplossing zijn, biedt in ieder geval hoop.
