Haalt Rutte II de eindstreep? De voors en de tegens
Komende donderdag maakt de Kiesraad definitief bekend wie de nieuwe senatoren zijn, maar gisteren werd uit de stemming van de leden van de Provinciale Staten duidelijk dat de uitslag geen verrassingen bevat. De Frank Underwoods van de coalitie zijn niet in staat gebleken restzetels naar zich toe te trekken door PS-leden te bespelen.
Dat betekent dat de combinatie van VVD, PvdA, met oppositiepartijen D66, ChristenUnie en SGP, twee zetels tekort komt voor een meerderheid in de Eerste Kamer – wat geen verrassing meer mag heten nadat het oppositiedeel van dit veredelde vijfpartijenkabinet dat ons de voorbije jaren regeerde, de samenwerking vorige week al opblies. De grote vraag is of Rutte II de rit tot 2017 gaat uitzitten. Enkele voors en tegens.
Waarom niet
Het zal een tough job zijn, zo veel is zeker. De enige, enigszins werkbare coalitie is nu die van VVD, PvdA, D66 en CDA. Die laatste partij heeft zich de afgelopen jaren als opposant opgesteld en partijleider Buma herhaalde gisteren dat hij ook na deze uitslag geen behoefte heeft daar verandering in te brengen. Pas na de volgende Tweede Kamerverkiezingen zal hij gaan kijken wat er regeertechnisch voor zijn partij valt binnen te slepen. D66 heeft bij monde van aanvoerder Pechtold laten weten dat met zijn partij nog steeds valt te onderhandelen, maar dat ‘de verhoudingen zijn veranderd’. Met andere woorden: D66 wil na de verdubbeling in de senaat nóg meer invloed op beleid dat tussen VVD en PvdA toch al zo vaak tot hoofdbrekens leidt. De grote hervormingen van Rutte II zijn bovendien doorgevoerd, het kabinet is eigenlijk al zowat uitgeregeerd. Er is nog de wijziging van het belastingstelsel, maar dit wordt in Den Haag als een bonus gezien. Bovendien ligt de grootste crisis achter ons, het grote moeten in het landsbelang is eraf.
Waarom wel
Er zijn ook redenen op te voeren waarom Rutte en Samsom alles op alles zullen zetten om de eindstreep te halen. Ten eerste is er bij de presentatie van het kabinet een soort belofte gedaan dat er nu eindelijk eens een kabinet zou komen dat de rit uit zou zitten. Na zoveel crises overleefd te hebben, moet dat laatste stukkie ook te doen zijn voor Rutte en Samsom. Bovendien is er de partijen veel aan gelegen de prille economische groei te kapitaliseren. Het gaat wat beter, maar we zijn er nog lang niet, was de boodschap van minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën) op verantwoordingsdag. Als over een jaar of twee de economie weer volop draait kunnen de partijen oogsten. Rutte en Samsom zullen de boeken ingaan als de grote hervormers die een huzarenstukje afleverden door in zulke turbulente tijden en met zo’n lastige politieke constellatie van minderheden Nederland door de crisis te loodsen met doortastend beleid, bereidheid om deals met elkaar te maken en het partijpolitieke ondergeschikt te maken aan het landsbelang. Dat kan een hoop zetels opleveren in 2017, vanwege de premiersbonus waarschijnlijk nog meer voor de VVD dan de PvdA.
Als van de belastingherziening geen halszaak wordt gemaakt kunnen Rutte en co met ‘op de winkel passen’ en het ‘zoeken naar wisselende meerderheden’ kleinere zaken regelen en zich voorbereiden op 2017. Het grootste gevaar zit hem waarschijnlijk in het onverwachte, de onvoorspelbare problematiek waarmee het kabinet zich geconfronteerd ziet. Bed-bad-en-broodachtige discussies, problematiek die plotsklaps oplaait en ideologisch gevoelig ligt. Eén ding is zeker: de veranderingen in de Eerste Kamer hebben de kans niet groter gemaakt dat Rutte II de eindstreep haalt.
