Old Jan Marijnissen will fade away – en dat is maar goed ook voor de SP
Jan Marijnissen vertrekt bij de SP, zo liet hij gisteren definitief weten. Na 27 jaar partijvoorzitterschap vindt hij het ‘een goed moment’ om plaats te maken voor een opvolger. Zijn vertrek heeft volgens eigen zeggen niets te maken met zijn hartproblemen, in 2010 reden voor hem te stoppen als fractievoorzitter van de socialisten in de Tweede Kamer.
“Het is mooi geweest, ik heb alles al gezien”, vertelt Marijnissen aan het AD. Daarmee doelt hij op het afwerpen van de Maoïstische veren die in de jaren tachtig tot een (relatief) gematigd socialisme leidden in Nederland. De SP groeide daarna gestaag in de Tweede Kamer, de partij kreeg bestuursdeelname in gemeenten en provincies en kampte met ups en downs die bij een volwassen partij horen. En dat is de SP inmiddels. Het enige wat ontbreekt is regeringsdeelname op landelijk niveau, maar dat lijkt alleen mogelijk als links een Kamermeerderheid krijgt – en die situatie lijkt met de huidige PvdA verder weg dan ooit.
Naast de grote successen en groei onder Marijnissen, begon hij de laatste jaren meer en meer te lijken op de Sepp Blatter van de Nederlandse politiek. Iemand die zo machtig is dat hij alles naar zijn hand kan én wil blijven zetten. Zijn werkkamer in de Tweede Kamer was daar het symbool van, dat hij alle vergaderingen bijwoonde en nog overal zijn stempel op drukte was algemeen bekend. Dat zorgde de laatste tijd voor steeds meer interne kritiek. Partijleden en bestuurders noemden Marijnissen een ‘rouwdouwende, hufterige betweter die alles en iedereen die hem voor de voeten loopt schoffeert, kleineert en beledigt’ en spraken over een ‘dictatoriale partijcultuur’.
Deze SP-leden krijgen nu deels hun zin, op het partijcongres in november zal een nieuwe kandidaat worden gekozen. Deels, want de kans is uiteraard groot dat Marijnissen zich met de keuze ervan persoonlijk zal bemoeien – want wie denkt dat Marijnissen nu definitief van het toneel is verdwenen komt bedrogen uit. Zoals een anoniem Kamerlid in de Volkskrant zegt: “Jan Marijnissen is een functie in onze partij.” Dat vindt de tovenaar van Oss zelf ook: “Het is ook niet zo dat ik verloren ben voor de partij als ik geen voorzitter meer ben.”
Het – voor sommigen tergend – langzaam uit beeld verdwijnen van de Grote Leider is al dan niet bewust een tactisch zeer slimme zet. Zoals hoogleraar politieke geschiedenis Gerrit Voerman vanochtend in de Volkskrant constateert is de hele partij namelijk rond Marijnissen gebouwd. Een partij waar één grote leider alles voor het zeggen heeft, laat na een vertrek een machtsvacuüm achter, vaak met alle gevolgen van dien. Daarom is het verstandig dat Marijnissen zijn vertrek regisseert en jaren neemt om zijn rol af te bouwen. De SP’ers hebben de afgelopen jaren al kunnen wennen aan een verkleinede rol van de inmiddels 63-jarige Marijnissen en dat proces zet zich na de voorzitterswisseling gewoon voort. Zoals de Amerikaans generaal Douglas MacArthur bij zijn pensionering voor het Amerikaanse congres zei: “Old soldiers never die, they just fade away.”
