Hoe ‘tragisch’ was het leven van Billie Holiday?
Honderd jaar geleden werd Billie Holiday geboren, de beste jazzvocaliste aller tijden. Ze is wel neergezet als een slachtoffer, maar zij was een omnivoor: dope, drank, mannen, vrouwen, pijn, lust, agressie, vertedering en vernedering – ze deed alles om het gat in haar ziel te dichten. En in het oog van die tornado zong zij songs zoals nog nooit iemand anders dat had gedaan.
Zeg de naam Billie Holiday en je hoort een gruizige stem klaaglijk zingen over zwarte lijken die als strange fruit aan bebloede boomtakken bungelen. Denk aan het gezicht van Billie Holiday en je ziet de foto die bassist/fotograaf Milt Hinton van haar maakte tijdens haar laatste opnamesessie, die lang niet perfecte, maar o zo huiveringwekkende zwanenzang. Die beeltenis van een verlopen vrouw met een glas drank in de hand is de ultieme verbeelding van de begrippen ‘slachtoffer’ en ‘tragiek’. Toch beweren muzikanten die intensief met haar samenwerkten dat zij precies het leven heeft geleefd dat zij wilde leven, dat haar bewogen bestaan een keuze was en niet een tragisch lot. De constatering dat haar leven ‘tragisch’ is geweest, betitelt Donald Clarke, een van haar biografen, als ‘betuttelend’ en ‘denigrerend’. Criticus/jazzhistoricus Stan- ley Crouch vat het ietwat plastischer samen: “She had a great appetite for sensation.” Honderd jaar na haar geboorte – en 56 jaar na haar dood – wordt het tijd om eens te bepalen waar het allemaal op staat. Geen verhaal over Good Morning Heartache, Carnegie Hall of Lester Young dit keer, maar een zoektocht naar what made the lady tick.
De enige uitweg
Misschien is het maar beter om met het ergste te beginnen. Wat een manier om aan je eind te komen, denk je wanneer je nog eens naleest hoe Billie Holiday op 17 juli 1959 het leven liet. Zij was op sterven na dood – levercirrose, hartfalen, slecht functionerende nieren – maar de politie vond het toch nodig om haar met handboeien aan het ziekenhuisbed te ketenen en haar kamer overhoop te halen. Op de gang een paar agenten die de protesterende menigte op straat buiten de deur moesten houden. Ondervragingen, vingerafdrukken, mug shots, een dagvaarding om voor de Grand Jury te verschijnen voor het in bezit hebben van verdovende middelen: niets bleef haar bespaard. De dood leek de enige uitweg – en dat was hij ook.
Het complete verhaal van Ruud Meijer leest u in de HP/De Tijd die nu in de winkel ligt. Lees hem hier digitaal, of sluit hier een voordelig (proef)abonnement af.
