Balletje, balletje. Sigaar uit eigen doos. Hoe noemt u dat nieuwe belastingstelsel?
Waar ik vorige week – al snel bleek: naar waarheid – kon melden dat er helemaal geen overeenstemming over welk belastingplan dan ook was, kwam het spel later alsnog op de wagen. Hoewel: als we wat er nu ligt rekenen als ‘overeenstemming’, dan komt het verbintenissenrecht wel in een heel ander perspectief te staan.
Er blijken drie opties te zijn: Beslist haalbaar, Wellicht haalbaar en Waarschijnlijk onhaalbaar.
In de categorie Beslist haalbaar wordt er geschoven met belastingschijven, er wordt verlengd zodat bruto-inkomen tot een hoger bedrag in een lager tarief blijft vallen. Dan zou een gemiddeld Nederlands gezin met een of twee werkenden er zo’n 800 euro per jaar op vooruitgaan. Althans, zo verkopen de media het, rechtstreeks overgenomen uit de mond van de Haagse voorlichters.
Het is dan wel een korte zin, maar hij heeft twee onzekerheden. In de jaren dat ik bij een zelfstandig bestuursorgaan werkte dat nogal over statistiek gaat, wees een daar werkzaam hoogleraar methodologie me eens op het gevaar van het woord ‘gemiddeld’. Hij gebruikte daarvoor een anekdote die iedereen direct snapt: ‘Ik lig met mijn hoofd in de oven en met mijn voeten in de vrieskist, ik voel me gemiddeld prima.’
Wie het woord gemiddeld gebruikt moet direct de zogenaamde spreiding aangeven: wat zijn de extremen aan onder- en bovenkant. En hoe groot is het percentage van de gemeten groep dat zich dicht bij die uitersten bevindt?
We willen in dit land af van het grootste deel van al die toeslagen maar zo’n regeling houdt ze in stand. Want de diversiteit in de situaties van huishoudens is enorm. Werken de man en de vrouw, of slechts een van hen? En werkt de een 8 uur per week – dat is tegenwoordig ook een baan – en de ander 38 uur? Of werken ze allebei 24 uur. Ik zou niet weten waarom je dan de verwachting wilt wekken dat zo’n gezin er 800 euro per jaar op vooruit gaat. Het ruikt naar die 1.000 euro van Rutte waar we allemaal nog op wachten.
Maar laten we aannemen dat werkenden, want daar is de maatregel vooral voor bedoeld, er op vooruit gaan, in enige mate. Dan is zelfs dat relatief, ik zou willen weten hoeveel er dan sinds 2009 is ingeleverd door zo’n gemiddeld gezin en hoeveel er nu wordt teruggegeven. Het saldo is ongetwijfeld nog altijd negatief.
Omdat de ‘omzet’ van ons land daarmee niet stijgt maar door dalende belastinginkomsten eerder afneemt, is er compensatie nodig. Ten dele wordt die gevonden in de ‘meevallers’ tot zo’n vijf miljard die er zijn.
Maar dat is niet genoeg en daarmee komen in de categorie Wellicht haalbaar. Daar wordt de btw aangepakt. We hebben daar nu drie tarieven: 0, 6 en 21 procent. U heeft overal voorbeelden kunnen lezen van de absurditeit van indeling in een van die klasses. Persoonlijk werd ik het meest getroffen door het verschil tussen konijnen- en caviavoer. Omdat wij in onze cultuur konijnen eten, is dat voer met 6 procent belast. En omdat wij, anders dan in de Zuid-Amerikaanse cultuur, cavia’s niet opeten, zit er op dat voer 21 procent.
Hoe dan ook lijkt het erop dat wat u ook koopt, u gemiddeld (daar is-ie weer) meer gaat betalen omdat een groot deel van de producten zwaarder belast gaat worden. De vraag is het dan ook hoeveel meer een gemiddeld Nederlands gezin van die 800 euro weer inlevert omdat de kosten van levensonderhoud stijgen.
De derde categorie, Waarschijnlijk onhaalbaar, zou gaan over het al dan niet overhevelen van belastingheffing en bestedingen naar gemeentes. Daar is zo goed als geen draagvlak voor maar zou het wel gebeuren dan leert de geschiedenis dat ook dat waarschijnlijk op een lastenverzwaring voor de burger neerkomt. Gemeentelijke lasten stijgen al jaren sneller dan de inflatie.
Laat ik als schrijver op deze website eindigen met nog zo’n absurditeit die vooral de media raakt. Zou dit digitale stukje te koop worden aangeboden ter lezing, dan zou daarop – of daarin – 21 procent aan btw worden geheven. Zou ditzelfde stukje in het magazine HP/De Tijd tot u komen, op papier dus, dan is 6 procent van toepassing. Het zou mooi zijn als dat probleem eindelijk wordt opgelost in dit belastingstelsel want het is niet uit te leggen.
