Documentaire: hoe Karbonkel een generatie traumatiseerde
Weinig televisiefiguren zullen kinderen zo de stuipen op het lijf hebben gejaagd als Karbonkel, de trol-achtige antagonist van de educatieve kinderserie Ik Mik Loreland (1994-2002). Clemens Lambermont (24) besloot de nachtmerrie uit zijn kinderjaren in het gezicht te spugen, en maakte als afstudeerproductie op zijn opleiding Journalistiek de driedelige documentaire Het Monster van Groep 3, waarvan zondag het eerste deel wordt uitgezonden op NPO Doc. Een interview met Lambermont aan de vooravond van zijn tv-debuut.
Rijt je met deze documentaire niet de wond van een hele generatie open?
“Ik had niet verwacht dat het zó heftig zou zijn. Natuurlijk, Karbonkel was echt eng, maar in groep drie was je ook wel stoer als je naar het programma keek. Je ziet nu dat iedereen het zicht herinnert. En de meeste mensen koesteren Karbonkel ook wel.”
Je keek de serie Ik Mik Loreland terug, en kwam tot de conclusie dat het een hele vreemde serie is, met rare poppen en een vreemd psychedelisch tintje. Verklaar je nader.
“Ik weet niet precies meer hoe, maar het ging op een gegeven moment met wat vrienden over Karbonkel. Toen besloten we de serie maar terug te kijken, waarna ik het idee kreeg voor mijn documentaire. Ik vond het fascinerend. Met, inderdaad, bijna psychedelische decors en een pop die kinderen de stuipen op het lijf joeg.
“We vonden Karbonkel heel eng, net als vroeger. De documentaire is trouwens niet alleen uit angst ontstaan, ook uit interesse; ik wilde uitleggen waarom dit programma destijds werd gemaakt. En toen dacht ik: ik moet ook nog afstuderen. Waarom niet over de angst voor Karbonkel? Iedereen zei: stom idee, gaat je niet lukken. Mensen die het wel leuk vonden, hadden niet verwacht dat ik het daadwerkelijk zou uitvoeren.
“Ik ben met de regisseur (Walter Goverde – red.) van Ik Mik Loreland gaan praten, onder meer met de vraag of hij zelf bang was. Ik dook weg bij het zijn van Karbonkel, en durfde niet naar de serie te kijken totdat die pop weg was. Goverde zei gelijk tegen me: dit onderwerp niet laten liggen, gebruik het. Het is de angst van een generatie. Dat heeft mij ertoe aangezet om dit te maken.”
Met succes.
“Ik keek de serie en zag heel rare beelden. Pratende sokken, apen die in een poes veranderden. Maar dat heeft dus een reden: op die leeftijd moest je leren lezen. Aap en poes zijn van die kernwoorden. Heel logisch dus om het zo in elkaar te zetten. Dat leg ik óók uit in de documentaire. Karbonkel (een analfabeet in de serie – red.) was niet alleen iets slechts. Alleen de pop had ik ook heel graag willen zien. Die ligt bij Beeld en Geluid. Misschien had ik op de stoep moeten staan en zeggen: ‘Hoi, ik kom voor Karbonkel!’ Maar ik ben maar een student. Met een camera.”
Kinderen die eind jaren negentig opgroeiden met Ik Mik Loreland menen een redelijke klap te hebben meegekregen van Karbonkel. Begrijpelijk?
“Nee. Dat komt waarschijnlijk voort uit de gevoeligheid van kinderen. Misschien zaten de makers met Karbonkel onbedoeld heel erg op het randje. Flitsen, enge muziek. Ik snap de mensen niet fdie er echt boos om zijn, bijna haatdragend. Zo erg was het ook weer niet. Maar als het niet zo eng was geweest, dan had niemand het er nu meer over gehad. In de comments op sociale media trof ik drie soorten reacties aan: zij die Karbonkel helemaal niet erg vonden, zij die nog altijd heel boos zijn, en zij die de plaaggeest uit Bassie en Adriaan nóg enger vonden. Misschien wordt dat wel mijn volgende documentaire.”
Je hebt bewezen dat je als jonge filmmaker zonder al te veel middelen een documentaire kan maken met flinke aanvangspubliciteit. Wat is je geheim – in tijden waarin de omroepen niet alleen meer zelf de inhoud maken?
“Heel cliché: goede ideeën bedenken die nog niet zijn uitgevoerd. Dit is nog nooit eerder gedaan. Ik moet ook eerlijk zeggen: ik had heel weinig middelen. Ik had de mogelijkheid om op school een cameraatje te lenen. Researchskill, camera vasthouden en een idee hebben. Doorzetten en niet bang zijn. Dat is het geheim.”
Zondag 21 juni zendt NPO Doc het eerste deel van ‘Het Monster van Groep 3’ uit om 18.05. Het tweede en derde deel zullen te zien zijn op npodoc.nl
