Spoilers zijn zo slecht nog niet
Nieuwe media, zoals televisie en het internet, hebben de plek van de kerk ingenomen, zo viel laatst te lezen in het juryrapport van de Machiavelliprijs. Als tv en film inderdaad de nieuwe volksreligie vormen, dan moet de ‘spoiler’ tegenwoordig vergelijkbaar zijn met een ongegeneerde ‘Godverdomme!’ in de kerkbank. Spoilers – de een mijdt ze als de pest, de ander kan er maar geen genoeg van krijgen. En de filmstudio’s realiseren dat ze een gouden marketinginstrument in handen hebben.
Twee weken geleden vond in San Diego de grootste entertainmentconventie ter wereld plaats: de Comic Con. Filmfanaten en stripboekliefhebbers – al dan niet verkleed als hun favoriete ork of drakenkoningin – reisden in groten getale af naar de beurs om parafernalia te bewonderen en workshops bij te wonen. En, nog belangrijker, om de presentatie mee te maken van de film of televisieserie waar ze al jaren met smart op wachten.
San Diego is vier dagen per jaar de ultieme etalage voor productiemaatschappijen als Walt Disney Pictures, 20th Century Fox en Warner Bros. om hun paradepaardjes te presenteren. De studio’s laten de regisseur en de sterren – vaak nog middenin de productieperiode – opdraven om een tipje van de sluier op te lichten, ten overstaan van de trouwe achterban en de pers. De vangst dit jaar: een exclusieve achter-de-schermenvideo van de nieuwe Star Wars, de nieuwste trailer van Batman v Superman: Dawn of Justice en de eerste beelden van acteur Jared Leto als de nieuwste incarnatie van superschurk The Joker.
Nog niet eerder vertoond materiaal, unieke kijkjes van achter de schermen – het is vers bloed voor de hongerige haaien die fans, filmbloggers en entertainmentjournalisten heten. En zodra ze ze het bloed eenmaal hebben geroken, willen ze meer. En de marketingafdelingen zijn veelal genereus. Met een officiële bioscooptrailer, een poster, een nog spectaculairdere trailer, een twintigtal televisiespotjes, en in de weken voor de filmrelease een reeks scènes uit de film. Je vraagt je vaak af waarom de hele film niet meteen online wordt gezet.
Tijdens het Comic Con-presentatie van Fox Studios werden in het diepste geheim de eerste beelden getoond van de superheldenfilm X-Men: Apocalypse. Vrijwel direct na afloop verscheen het materiaal online. Een briljante marketingstunt van Fox, aldus menig opiniemaker. Tot op heden is dat door Fox ontkend.
Twee weken geleden verscheen Terminator Genysis, het langverwachte en slecht ontvangen vijfde hoofdstuk (HP/De Tijd deelde één ster uit) in de bekende filmreeks met Arnold Schwarzenegger. De marketingstrategie van producent Skydance kreeg flinke kritiek. Een tv-spotje en poster gaven namelijk een grote verrassing uit de plot weg, waardoor voor velen de kijkervaring op voorhand al was verpest.
Ook regisseur Alan Taylor was not amused. Hij had de plottwists in zijn film immers geregisseerd met het doel zijn publiek te verrassen. Naar de frustratie van de scenarioschrijver kunnen we louter gissen.
De marketeers zal het worst wezen of de consument de film verrassend vond. Als die kaartjes maar worden verkocht. Maar is die aanname wel terecht? Is de filmvoorstelling verpest als er vooraf al flink gespoild is op het internet? Of eigenlijk: is een spoiler (afgeleid van het Engelse ‘to spoil’) wel een spoiler?
Twee onderzoekers van University of California menen van niet. In 2011 onderzochten zij het effect van een spoiler op de uiteindelijke ervaring. (In dit geval een leeservaring, met enige terughoudendheid generaliseren we de conclusie naar film en televisie.) De bevinding: “Spoilers verpesten het verhaal niet. In tegenstelling tot de populaire opvatting vergroten ze alleen maar het plezier.”
Onderzoekers Nicholas Christenfeld en Jonathan Leavitt deelden twaalf kortverhalen van onder in drie typen: mysterieus, literair en met een ironische twist. Ieder verhaal had een versie waarbij een inleidende alinea een spoiler weggaf, en een versie zonder zo’n alinea. Iedere versie werd door ruim dertig respondenten gelezen, en bij iedere categorie bleek: de versie mét spoiler werd met meer plezier gelezen. Christenfeld en Leavitt verklaarden hun bevindingen door te veronderstellen dat de plot ondergeschikt is aan de schrijfkunsten van de schrijver.
Als u last heeft van spoilervrees, maak u dus niet te veel zorgen. Daarbij: de grootste verrassing in de moderne filmgeschiedenis – ‘No, I am your father’, Star Wars: Episode V: The Empire Strikes Back, 1980 – werd twee jaar te vroeg verpest door de loslippige acteur in het welbekende Darth Vader-kostuum.
