Boeren en bankiers: zoek de verschillen
‘Merde!’ Was u net weer een kwartiertje aan het rijden, op weg naar uw welverdiende vakantie aan de Azurenkust, belandt u na Lyon wéér in een kilometerslange file. En dat allemaal vanwege die Franse k**-boeren die huilie huilie doen vanwege de lage melkprijs. Alsof ú daar iets aan kunt doen.
Die vakantie heeft gelukkig veel goed gemaakt. Wat was het toch weer genieten daar in dat prachtige Juan-les-Pins. Oké het wordt er drukker en steeds duurder. Maar de accu is weer opgeladen, de bloeddrukmeter staat weer op 80/120, u kunt er weer tegenaan.
Maandagochtend 31 augustus stapt u weer in uw leasebak. Op weg naar de eerste klant. Hè, ziet u dat nu goed! Een file? Op de A32, de weg naar Leeuwarden waar je nota bene 130 kilometer per uur mag rijden?! Het zal toch niet waar zijn…
Fictie? Allerminst. Ook in Nederland staat de melk veel boeren tot aan de lippen. Nog een paar weken en ze gaan kopje onder. Grote kans dat ook hier de New Holland- en John Deer-tractoren en masse de snelwegen gaan barricaderen.
Bevrijdingsdag, heette het onder de ruim 18.000 melkveehouders in Nederland. Na ruim 31 jaar kwam er op 1 april een eind aan de melkquota, de vermaledijde regeling die de productie maximaliseerde en zo een eind moest maken aan de boterbergen en melkplassen. Hosanna! Eindelijk kon de boer weer ondernemen. Bevrijd van het productiejuk.
Een buitenkans. Temeer omdat de vraag naar melk en ander zuivel de afgelopen jaren was geëxplodeerd. Vooral melkpoeder was niet aan te slepen; het leek wel heroïne, zo stortten de Aziaten zich op het witte goed.
In groten getale repten de ‘melkboeren’ zich naar de Rabobank. Om geld te lenen voor nieuwe stallen. Want een ding was zeker: de productie moest omhoog. Op een vrije markt zouden uiteindelijk alleen de grootste en meest efficiënte bedrijven overleven. 100 koeien volstond niet meer; 150 of 200 was de maat. Of nog beter: 300 of 400 (Nederland telt inmiddels 42 bedrijven met meer dan 400 koeien). De sky was the limit. Het ging ze voor de wind. De melkprijs stond alweer een tijdje boven de 40 cent per kilo, ver boven de gemiddelde break-evenprijs van 34,5 cent.
Zeker, ze wisten dat er nog de nodige hordes te nemen waren, de melkveehouders. Daar had de bank hen al op gewezen. De melkprijs zou de komende jaren sterk blijven fluctueren. Ook in de rest van Europa, Noord-Amerika, Australië en Nieuw-Zeeland hadden boeren hun bedrijven flink uitgebreid. En dan was er nog de stijgende grondprijs – wie uitbreidde moest ook extra grond hebben, en dat gedoe met dat surplus aan ‘mineralen’ – stront in gewoon Nederlands. Staatssecretaris Dijksma van Landbouw had al laten weten dat er nieuwe regels zouden komen. Een mestquotum wellicht. Nou, dat zagen ze tegen die tijd wel weer. Als die stallen er eenmaal stonden, zou ze wel inbinden.
Dus verrezen er in het hele land duizenden nieuwe, moderne, helverlichte megastallen. De melkproductie steeg in een paar jaar tijd met zo’n tien procent.
Bevrijdingsdag brak aan. Plots was het met de euforie gedaan. De vraag naar zuivel vanuit Azië liep terug, Rusland kwam met een boycot, het aanbod op de wereldmarkt nam toe en in West-Europa verschenen steeds meer berichten in de media dat melk toch niet de gezonde witte motor is die de landbouwlobby ons altijd heeft doen willen geloven – het Voedingscentrum voorop. De melkprijs belandde in een duikvlucht. FrieslandCampina betaalt inmiddels nog maar 28,5 cent per kilo. En dan kwam die Dijksma ook nog eens met nieuwe fosfaatregels!
Gevolg: veel melkveehouders zitten klem. De groten (200+) omdat ze zich, op zoek naar de pot met goud aan de horizon, diep in de schulden hebben gestoken en moeite hebben aan alle verplichtingen te voldoen, de kleineren (100-) omdat ze te weinig produceren om de rekeningen van het loonbedrijf en de mengvoederleverancier nog langer op tijd te voldoen. Net als veel van Franse en Belgische boeren.
Het wordt nog erger. De melkprijs gaat nog verder omlaag, waarschuwen Rabobank en LTO Nederland in koor. En dan hangt er veel melkveehouders nog een donkere wolk boven het hoofd. Zij moeten voor eind september de eerste tranche betalen van de superheffing, de boete die boeren kregen wanneer ze hun melkquotum overschreden. Daarbij gaat het soms om aanzienlijke bedragen.
Rest deze wanhopige landbouwers maar een ding: net als hun Franse en Belgische collega’s de snelwegen barricaderen. In de hoop dat de overheid hen, net als de Frankrijk, voor de lage melkprijs compenseert. Wat dat betreft zijn boeren met bankiers. Als het lekker loopt kan de overheid geen goed doen, moet ze zich afzijdig houden, gaat het mis dan mag diezelfde overheid – u en ik – bijspringen.
Greed is good. Lang leve de Gordon Gekko’s van de lage landen!
