Kakken en kogels – sensatiezucht heeft de toekomst
Mijn oma durft haast niet meer auto te rijden sinds ze weleens naar Hart van Nederland kijkt. “Ik wéét wel dat er steeds minder ongelukken gebeuren,” zegt ze dan, “maar ja, al die beschonken Polen in vrachtwagens hè?” Als ik haar er voorzichtig op wijs dat zo’n programma drijft op sensationele berichtgeving en dat het allemaal wel meevalt met die schurftuitbraken en crime passionnels in de polder, haalt ze haar schouders op. Sensatiezucht is vele malen sterker dan logica of statistiek.
Sensatiezucht was ook de drijvende kracht achter mijn rechterwijsvinger die woensdag een filmpje van de schietpartij in Virginia aanklikte. Twee Amerikaanse verslaggevers werden daar in een winkelcentrum doodgeschoten tijdens een live-uitzending, las ik in het nieuwsbericht. En ook het screenshot erbij loog er niet om. Toch keek ik, maar waarom? Omdat het al op televisie uitgezonden was? Omdat het nieuwswaarde had? Dat laatste was natuurlijk niet waar. Ik wist immers al precies wat er gebeurd was. Toch klikte ik erna ook een tweede filmpje aan, ditmaal vanuit het perspectief van de schutter die het zelf op Facebook en Twitter deelde. Hij wilde dat zijn daad gezien werd, en met zijn allen hielpen we hem een handje.
Woensdag startte ook het project Super Stream Me, waarvoor programmamakers Tim den Besten en Nicolaas Veul zichzelf bijna drie weken lang 24 uur per dag zullen filmen en streamen. Voor de VPRO maken ze een vierdelige documentaire over de toekomst van sociale media. Dat de eerste dag samenviel met een online gedocumenteerde dubbele moord bracht die toekomst ineens akelig dichtbij. De meeste kijkers hopen de twee echter vooral te zien kakken en rukken.
Het anarchistische schaap
In Stanley Kubricks jarenzeventigfilm A Clockwork Orange, gebaseerd op de gelijknamige dystopische roman van Anthony Burgess, wordt de gewelddadige Londense tiener Alex behandeld met de Ludovico-techniek. Hij is veroordeeld tot veertien jaar cel vanwege het doodslaan van een vrouw met een enorme kunststof penissculptuur, maar krijgt strafvermindering als hij proefpersoon wordt in een medisch experiment.
De jonge bendeleider krijgt een goedje toegediend waardoor hij zich misselijk, verlamd en angstig voelt. Zijn ogen worden opengehouden met koperen klemmetjes en onder begeleiding van Beethovens Negende, zijn favoriete muziekstuk, krijgt hij non-stop bloederige beelden te zien. Na een behandeling van twee weken wordt hij automatisch ziek bij het zien van geweld en vrouwelijk naakt, en kan hij zijn geliefde symfonie niet meer horen.
Op sociale media worden gezellige filmpjes en foto’s – een kat die een leguaan knuffelt, een baby die een kat knuffelt en het anarchistische ongeschoren schaap Shrek (nu klassieke muziek uit de gratie raakt moeten we érgens onze dagelijkse portie bildung vandaan halen) – doorvlochten met flarden narigheid. De standaardfunctie autoplay is als twee metalen klemmetjes op onze oogleden.
Worden we straks ziek als we een roedel speelse sint-bernardhondjes zien? Of haalt een omlijsting met feestelijk uitgedoste alpaca’s en gelukkige bruidsparen juist de scherpe randjes van zo’n schietpartij? Wordt geweld steeds gewoner, zo tussen de vakantiefoto’s van je vroegere buurjongen en de passief-agressieve statusupdates van je scrapbookende achternichtje? Zover is het gelukkig nog niet. Maar het gedachteloos delen ervan is al tot een stompzinnig reflex verworden.
Foto: uit ‘A Clockwork Orange’
