Spring naar de content

De aanval van Marco van Basten op Johan Cruijff ontleed

Een frontale aanval – er is geen betere beschrijving van de column die Marco van Basten schrijft aan het adres van Johan Cruijff. De voormalig topspits laat in Voetbal International niets heel van zijn oude leermeester en diens plannen met Ajax.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Rick Stet

De Nederlandse voetbalwereld zinderde dinsdag. De redactie van VI wist dat het goud in handen had en publiceerde alvast de cover van het tijdschrift dat een dag later in de winkels zou liggen. Op de voorpagina de hoofden van Van Basten en Cruijff, tussen hen in, in kapitalen: ‘Het Plan Cruijff is één grote komedie’ en de belofte dat Van Basten zich uit zou spreken. En dat doet hij, bleek bij publicatie van de column. Met een gestrekt been naar voren, en de intentie om zijn opponent te verwonden. Een analyse van Van Bastens aanval.

De enige Nederlander die nog over een goede inspeelpass beschikt, is in zijn ogen Daley Blind. Met die opmerking maakt hij een enorme denkfout. Als de rest zo’n pass niet heeft, geeft dat namelijk al aan hoe moeilijk het blijkbaar is.

Van Basten opent zijn verhaal door Cruijffs visie op het voetbal impliciet achterhaald te noemen. De assistent van Danny Blind bij het Nederlands elftal zet kort uiteen dat het voetbal tegenwoordig veel fysieker en sneller is geworden en impliceert daarmee dat het referentiekader van Cruijff niet meer klopt.

Ik zag laatst bij FOX een reportage over Het Plan Cruijff. Ik vond het eerlijk gezegd een aanfluiting. (–) Alles wat je ziet, kwam ik ook tegen bij AZ en SC Heerenveen.

In de documentaire De Toekomst van Ajax, het Plan Cruijff – begin september uitgezonden op FOX Sports – werd een kijkje genomen bij de jeugdopleiding van de Amsterdamse club. De kijkers zagen dat er bij Ajax op zeer specifieke en, voor de leek, innovatieve wijze met jongelingen wordt gewerkt. Van Basten is echter niet overtuigd. Hij zag tijdens zijn dienstverbanden in Alkmaar en Friesland dezelfde werkwijzen al terug. AZ werd niet voor niets verkozen tot beste jeugdopleiding van het land.

Met veel kabaal is bij Ajax de boel overhoop gehaald. (–) ‘Geef ons vier, vijf jaar en dan zullen wij laten zien hoe het moet met de opleiding’, werd er gezegd. Ajax zou in Europa weer een rol van betekenis gaan spelen. We zijn nu vijf jaar verder en ik heb er nog niet zo veel van gezien.

Nadat hij Frank de Boer heeft gecomplimenteerd met zijn werk voor Ajax en de vier behaalde kampioenschappen, legt hij de vinger op de zere Amsterdamse plek. In plaats van vooruitgang, is de club op Europees niveau alleen maar verder achterop geraakt. Met de vroege Champions League-uitschakeling door Rapid Wien en de magere optredens tegen Tsjechische laagvlieger Jablonec dit seizoen als voorlopig dieptepunt.

Ik begrijp niet waarom sommige beleidsbepalers zichzelf zo nadrukkelijk op de borst kloppen. Viktor Fischer komt uit Denemarken, Arek Milik uit Polen. Anwar El Ghazi halen ze bij Sparta vandaan, Daley Sinkgraven bij Heerenveen en Riechedly Bazoer bij PSV. Dat is de verdienste van de jeugdscouting, niet van de opleiders.

Opnieuw stipt Van Basten een belangrijk punt aan. Ajax heeft zich de laatste jaren niet populair gemaakt bij andere clubs door talentvolle spelers weg te kopen. Onlangs nog werd de achttienjarige Frenkie de Jong overgenomen van Willem II. Er breken in Amsterdam nauwelijks nog spelers door die hun gehele opleiding in de hoofdstad genoten. In de gevallen waarbij dit wel zo is (Veltman, Tete, Riedewald), gaat het om verdedigers, merkt Van Basten daarnaast op.

Cruijff en Van Basten in betere tijden

Veel mensen vinden het gek dat er na Patrick Kluivert geen topspits meer is opgestaan. Maar dat is niet zo gek, want je maakt geen goede voetballers. Een goede voetballer dient zich aan. (–) Voor elk doelpunt moest ik vreselijk veel moeite doen. Doordat het elke dag spannend en stimulerend was en het niveau hoog, werd ik beter.

Dit is de enige alinea waarin Van Basten uit de bocht vliegt en zichzelf tegenspreekt. Eigenlijk beweert hij in eerste instantie dat goede voetballers geboren worden, om even later te zeggen dat hij zelf zo goed is geworden omdat hij elke dag keihard trainde. Van Basten zegt feitelijk dat het niveau van alle spelers in de opleiding hoog moet zijn, zodat de individuele spelers elkaar continu uitdagen. Deze visie deelt hij met Cruijff.

Rik van den Boog, Steven ten Have, Uri Coronel, Louis van Gaal, Danny Blind, Edgar Davids, Jan Olde Riekerink, de medische staf en diverse oud-voetballers die jeugdtrainer waren opgeknoopt door Cruijff en De Telegraaf.

Met veel gevoel voor drama tekent Van Basten de slachtoffers van Cruijffs fluwelen revolutie – die niet zo fluweel bleek – op. Het is dan ook een lange lijst van slachtoffers, die ieder seizoen weer wat langer lijkt te worden. De voormalig topspits benoemt de rol van De Telegraaf, de krant die Cruijff nadrukkelijk helpt in zijn machtsstrijd. Overigens is het wel paradoxaal dat Van Basten zijn verhaal laat optekenen door zijn eigen ghostwriter.

Edwin van der Sar is een prima gozer. Goede keeper geweest. Leergierig. Maar om algemeen directeur van Ajax te worden, lijkt me enige zakelijke ervaring niet overbodig. Ajax is nota bene een beursgenoteerd bedrijf. Dat Edwin een cursus aan de Cruyff University heeft gevolgd, is schijnbaar nu al voldoende voor zo’n zware functie.

Wederom schiet Van Basten raak. Als algemeen directeur neemt Van der Sar beslissingen waar vele miljoenen euro’s mee gemoeid zijn. In geen enkele andere bedrijfstak is het voor te stellen dat een van de belangrijkste bestuursfuncties wordt bekleed door een man of vrouw die nauwelijks is opgeleid en gespeend is van ervaring. In de Amsterdam ArenA kan het, maar ook bij andere clubs is het eerder regel dan uitzondering.

Toen wij jaren geleden een akkefietje kregen over de wijze waarop Ajax bestuurd moet worden, ging hij echt vol in de aanval. De toon verbaasde mij. Hij werd fel en onredelijk. Ik was het er niet mee eens. Toen zijn we uit elkaar gegaan. ‘Jij komt er nog wel achter’, zei Johan. Nou, ik heb een paar jaar gewacht en ik weet nog steeds niet wat hij bedoelde.

Hoewel zijn opmerkingen over het algemeen hout snijden, blijft de vraag wat Van Basten precies met zijn column wil bereiken. Hoopt hij met zijn betoog de ogen van het Ajax-bestuur te openen en er zodoende voor te zorgen dat de club die hij als speler en trainer diende weer terugkomt aan de top? Of gebruikt hij het podium toch om een oude vete in zijn voordeel te beslissen? Wie het einde van zijn relaas leest, neigt naar het laatste.

De VI-column van Marco van Basten is hier te lezen.