Australië heft ridderorde op: wanneer zeggen wij onze lintjesregen vaarwel?
In Australië is – één jaar na de herinvoering – de impopulaire ridderorde opnieuw afgeschaft. Is zo’n koninklijk genootschap van eretitels nog wel van deze tijd?
De nieuwbakken Australische premier Malcolm Turnbull zit amper op het pluche, maar hij heeft vrijwel meteen het paradepaardje van zijn voorganger Tony Abbott onthoofd. Na de herintrede van de Australische ridderorde, een van de meest impopulaire besluiten van de voormalige president Tony Abbott, stierf het decoratiesysteem een snelle dood.
In Nederland kennen we onder meer de Orde van Oranje Nassau en de Willemsorde. Neem nu de Orde van Oranje-Nassau stamt uit 1892, maar het systeem voor de toekenning van decoraties is in 1996 herzien. Op dat moment wordt er al dertig jaar gediscussieerd over een eerlijk systeem, dat overigens vooral een ceremoniële functie heeft. Vanaf de herziening is er in Nederland sprake van een systeem met zes rangen in plaats van vijf: lid, ridder, officier, commandeur, grootofficier en ridder grootkruis. Koning Willem-Alexander is grootmeester van de Orde.
Een democratischer en maatschappelijker decoratiestelsel was destijds het doel van de hele hervorming. Tijdens de lintjesregen van dit jaar kregen 2.826 Nederlanders een lintje. Daarvan ontvingen er 2.775 personen een lintje voor hun verdiensten in de vrijwillige sector, en slechts 143 gedecoreerden hadden bijzondere verdiensten in de betaalde (hoofd)functie.
Anachronistische titels
In de Australische variant van de ridderorde mochten de onderscheiden personen zich ridder of dame in de Orde van Australië noemen. In de korte periode van herinvoering werden vijf leden toegevoegd aan de ridderorde. Dat systeem is nu weer verleden tijd. “Ridders en dames zijn gedateerde en anachronistische titels. Ze zijn totaal niet toepasbaar in 2015,” betoogt republikein Turnbull, die in 1999 een mislukte poging deed om de constitutionele monarchie in Australië af te schaffen.
Klassenmaatschappij
Volgens Anjo Clement van het Nieuw Republikeins Genootschap zijn ook de Nederlandse Ordes niet meer van deze tijd. “Het is enkel een middel om de koning weer in beeld te brengen,” vindt Clement. “Het houdt de klassenmaatschappij in stand, want de lieve vrijwilligster om de hoek krijgt nooit benoemd tot bijvoorbeeld commandeur van Oranje-Nassau.”
Bij onze zuiderburen bestaan er nog drie orden van verdienste, waarvan Leopoldsorde (1832) de oudste en belangrijkste is. De Britten kennen sinds 1917 de Order of the British Empire. Duitsland kent vanaf 1951 de Orde van Verdienste voor de Bondsrepubliek Duitsland. De Fransen hervormden in de persoon van Charles de Gaulle in 1964 de ouderwetse orde en verving die met de Nationale Orde van Verdienste.
Adellijke ridderordes zijn überhaupt anachronistisch, vinden Clement en zijn Nieuw Republikeinse Genootschap. Een Franse variant waarin mensen van verdienste opgenomen worden in het Légion d’honneur zou hij toejuichen. “Dan krijgen alle mensen met maatschappelijke verdienste een goed plekje.”
Al met al zou de beslissing van Turnbull een mooie voorzet kunnen geven tot een discussie over de huidige Nederlandse lintjesregens.
