Rechterlijke bed-bad-brooduitspraken roepen nieuwe vragen op
MET UPDATE – Aan het aanbieden van onderdak aan asielzoekers volgens het bed-bad-broodprincipe mogen voorwaarden worden gesteld, heeft de Raad van State vandaag besloten. In de praktijk betekent dit dat staatssecretaris Klaas Dijkhoff (VVD, Asiel) een uitgeprocedeerde asielzoeker alleen opvang hoeft aan te bieden als de asielzoeker meewerkt aan zijn vertrek uit Nederland.
Een uitgeprocedeerde Iraniër die staatssecretaris Teeven om onderdak en leefgeld vroeg, kreeg dit toegewezen in een vrijheidsbeperkende locatie (VBL, zogeheten uitzendcentra) en op voorwaarde dat hij zou meewerken aan zijn terugkeer. Hij spande een rechtszaak aan die door de Raad van State werd beoordeeld. De Raad van State stelt dat de staatssecretaris rekening moet houden met bijzondere omstandigheden, zoals de psychische gesteldheid van de asielzoeker.
Op hetzelfde tijdstip als de Raad van State deed de Centrale Raad van Beroep uitspraak in een zaak die was aangespannen door uitgeprocedeerde asielzoekers tegen de gemeente Amsterdam. Zij maakten aanspraak bij de gemeente op bed-bad-broodopvang op basis van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). In deze zaak besloot de rechter dat opvang mag worden geweigerd door gemeentes en de illegalen mag doorverwijzen naar een vrijheidsbeperkende locatie. Dijkhoff, die verantwoordelijk is voor die locaties, beoordeelt dan of een illegaal in deze locatie kan worden opgevangen en al dan niet moet meewerken aan zijn eigen vertrek.
Als gevolg van beide uitspraken is er volgens de Centrale Raad van Beroep geen reden meer om opvangvoorzieningen in gemeenten nog langer aan te merken als Wmo-opvang, omdat zij naar een VBL verwezen kunnen worden. Het kabinet kwam eerder dit jaar al tot het besluit dat uitgeprocedeerden aan het einde van 2015 alleen nog mogen worden opgevangen op zes plekken in het land, en op tijdelijke basis.
Op dit moment wordt op zo’n 25 plekken in het land opvang geboden aan uitgeprocedeerde asielzoekers en de grote vraag is nu wat gemeenten gaan doen. Als het aan de Centrale Raad van Beroep ligt worden deze gemeentelijke opvangplekken opgeheven, maar wat er gebeurt met de uitgeprocedeerde asielzoekers die niet naar een VBL willen is onduidelijk. In theorie kunnen zij op straat worden gezet, maar bijvoorbeeld burgemeester Van der Laan van Amsterdam heeft in het verleden gezegd dat niemand op straat mag slapen.
Staatssecretaris Dijkhoff geeft later vandaag een reactie op de uitspraken, morgen staat een overleg gepland met gemeenten, provincies en betrokken ministeries, en zal moeten blijken wat de implicaties van de uitspraken zijn.
UPDATE 12.00: Staatssecretaris Dijkhoff denkt dat hij door de uitspraak van de Raad van State sneller tot een akkoord kan komen met gemeenten over voorzieningen voor uitgeprocedeerde asielzoekers. “Het lijkt erop dat het werk dat ik de afgelopen maand met gemeenten heb verricht niet voor niets was en dat we door kunnen met de onderhandelingen over het akkoord.” Niet iedereen is blij met de uitspraken, volgens PvdA-Kamerlid Kuiken moeten er juist geen voorwaarden aan de opvang worden gesteld. GroenLinks wil zwart op wit hebben dat het kabinet niet zal eisen dat afgewezen asielzoekers moeten meewerken aan terugkeer.
