Jan Smeekens is een tragische held, maar wel een held
Mijn favoriete Nederlandse schaatser is, zonder enige twijfel, het sprintkanon Jan Smeekens. Maar Kjeld Nuis en Sven Kramer dan? Echte hunks, spierbundels en jongens waar meisjes meteen verliefd op worden. Maar voor mij is de aantrekkingskracht van Jan Smeekens, in al zijn bedachtzaamheid, een stuk groter. Intelligenter zou ik niet durven zeggen, feit is wel dat je met Smeekens makkelijker over de grote onderwerpen in het leven praat dan met andere schaatsers.
Waar een gesloten bolwerk Kramer zijn eigen leven regisseert en de focus tot kunst heeft verheven, laat Smeekens zich lezen als een open boek. Klein van stuk, zoon van een huisarts uit Raalte, sneller dan alle andere schaatsers over het algemeen, maar ook een enigszins tragisch figuur want de sprinter ziet zijn grote dromen voortdurend vervliegen. Het gaat te ver om Smeekens te typeren als een klassieke antiheld, daarvoor presteert hij te constant jaar in jaar uit, maar enige tegenslag in het leven is hem niet vreemd.
Vorige week reed Smeekens tijdens de wereldbekerwedstrijd in Salt Lake City een 500 meter in 34,41 seconden. Supersnel, maar wel als invaller voor Kjeld Nuis want op eigen kracht wist Smeekens zich niet te kwalificeren tijdens de KNSB Cup. Hij reed desondanks 0,09 seconden boven zijn persoonlijk record, op een feestje waar hij eigenlijk niet welkom was. Dat is Jan Smeekens ten voeten uit en veel te kort samengevat.
Japanner
Op de Olympische Spelen van Sotsji liep Smeekens een gouden medaille mis, weet u nog, op 12 duizendste van een seconde? Het is geen race waar de ‘Japanner’ – zo wordt hij wel eens genoemd vanwege zijn gedrongen houding – graag aan wordt herinnerd. Een halve minuut lang was Smeekens Olympisch kampioen, maar net toen het euforische gevoel begon in te dalen, werd de uitslag bijgesteld. Is dat tragisch? Ja, dat is tragisch, al moeten we daar ook weer niet al te dramatisch over doen want die ander was gewoon sneller. Het leven van Jan Smeekens gaat niet altijd over rozen, maar zo hoort het natuurlijk ook als je wat wil bereiken. En dat is in zijn geval; het nieuwe wereldrecord van Pavel Koelizjnikov, 33,98, verbeteren, dus onder de 35 seconden duiken. Een lang gekoesterde droom.
Vrijdag publiceerde het twitterkanaal van LottoJumbo schaatsen een interview met Smeekens. We zien hem staan voor het Thialf in Heerenveen en hij zegt dat de nieuwe, half afgebouwde schaatstempel er goed uitziet. “Lekker fris. Goed voor Thialf. En goed voor het schaatsen in het algemeen.”
Uit het vet
Waarom Smeekens precies voor de camera is gehaald blijft verder onduidelijk, er is niet echt een directe aanleiding. Het is meer ‘even bijpraten met Jan’; voor iedere Smeekens-fan verplichte kost. Gevraagd naar de toestand van het ijs, zegt Jan dat het ijs goed is. Er ligt in ieder geval geen zand op, als gevolg van de verbouwing. Ook over de ‘beplating’ is hij zeer te spreken en trainen in het opgekalefaterde Thialf voelde als thuiskomen. Zoals gezegd, het werd niet het Jan Smeekens-interview dat alle andere Jan Smeekens-interviews overbodig maakt, maar je weet: de ijzers kunnen weer uit het vet.
Vorig jaar roemde Smeekens de familiaire sfeer binnen de LottoJumbo-ploeg. Met Sven Nuis en Stefan Groothuis zou hij na het seizoen bijvoorbeeld nog een weekje gaan snowboarden, zei hij. In welke andere ploeg kom je dat nou tegen, vroeg hij zich hardop af. “Het is lekker om tegen iemand aan te leunen die ook afziet en tegen wie je kan zeggen: zit niet te zeiken, man. Of dat je even samen een film kijkt of zo. Beetje koffie drinken samen, je moet natuurlijk niet in een sociaal isolement raken, want een ongelukkige topsporter presteert niet. Het is ook goed dat mensen weten hoe je in elkaar steekt, dat ze aanvoelen wanneer je een stomme grap juist wel of niet moet maken. Dat voelt een team aan.”
Kleedkamerhumor
Daarnaast is er ruimte voor zelfspot. Relativeren doet hij graag, zei Smeekens. “Met grappen dingen aan de kaak stellen of iemand op zijn plek zetten. En dat kan omdat je weet: ik ben straks zelf aan de beurt. Het is een no-nonsense mentaliteit. Zo besef je ook sneller dat er meer is dan schaatsen alleen. Het is andere humor dan in het voetbal denk ik. Kleedkamerhumor heet dat toch? Die heb je hier niet echt. Aan de andere kant: ik heb ook niet het idee, dat Arjen Robben de hele tijd met poep in zijn schoenen loopt.”
Iedere maand ontleedt Mark van den Heuvel voor HP/De Tijd een sport. Deze maand: schaatsen.
