Doet Fed-voorzitter Yellen een Trichetje?
Eindelijk. We moesten er lang op wachten, maar de Federal Reserve (Fed) schreef in de laatste volle beursweek van dit jaar toch nog geschiedenis door de rente in de Verenigde Staten van het historisch lage niveau van rond nul procent af te halen en op te schroeven naar 0,25 tot 0,50 procent. De eerste renteverhoging in bijna tien jaar is daarmee een feit. Het is ook voor het eerst dat Fed-voorzitter Janet Yellen het rentewapen hanteert. De toekomst zal leren of Yellen het rentepistool op tijd heeft getrokken of dat zij een ‘Trichetje’ heeft begaan.
De Fransman Jean-Claude Trichet, voormalig opperhoofd van de Europese Centrale Bank (ECB), maakte in 2011 een (achteraf geziene) historische blunder door de rente in de eurozone in april van dat jaar voor het eerst in 23 maanden weer te verhogen, gevolgd door een tweede renteverhoging in juli 2011, met 25 basispunten tot 1,5 procent.
Zijn Italiaanse opvolger Mario Draghi, alias Super Mario, die op 1 november 2011 het roer overnam van Trichet, maakte tijdens zijn eerste rentebesluit meteen korte metten met zijn voorganger en schroefde de rente op 3 november 2011 weer met een kwartje terug en bleef het rentetarief verlagen tot het huidige historische dieptepunt van 0,05 procent.
Ook in juli 2008, vlak voor het uitbreken van de kredietcrisis, ging Trichet de mist in door de rente met een kwartje te verhogen tot 4,25 procent. In oktober 2008 kwam de Fransman weer bij zinnen en werd de rente in zeven rappe achtereenvolgende schreden verlaagd naar een niveau van 1 procent in mei 2009.
De Fed begon onder voormalig voorzitter Ben Bernanke met het verlagen van de rente tot rond het nulpunt om de economie te stimuleren na de financiële crisis in 2008. Bernanke, de Boedha van het centrale bankieren, heeft in zijn termijn van 2006 tot 2014 nooit de rente verhoogd.
Zijn opvolger Janet Yellen is er echter van overtuigd dat de grootste economie ter wereld nu, na ruim zeven jaar met een rente van bijna nul en miljarden dollars aan steun, sterk genoeg is om een renteverhoging aan te kunnen. Yellen, die het stokje in februari 2014 overnam van Bernanke, stond eind vorig jaar al te trappelen om een begin te maken met een normalisatie van het monetaire beleid. Zo staakte zij eerder al het opkoopprogramma, waarmee de Fed miljarden in de markt pompte.
Het aanpakken van de kunstmatig lage rente was de volgende stap. In eerste instantie leek de Fed afgelopen voorjaar al de rente te willen opschroeven, maar daar werd toch van afgezien. In september was de markt klaar voor een eerste rentestap. Vanwege de lage inflatie en de onzekerheid over de impact van de economische ontwikkelingen buiten de VS, zoals in China en andere opkomende landen, hield Yellen haar kruit droog. Dat kwam haar op veel kritiek te staan. Yellen werd verweten de centralebankpresident van de wereld te zijn en niet langer alleen de Amerikaanse economie te dienen.
Yellen moest de rente nu wel verhogen want haar geloofwaardigheid stond op het spel. In de afgelopen weken heeft zij herhaaldelijk haar zorgen geuit over de buitensporige risico’s die beleggers nemen indien de rente te lang kunstmatig laag blijft en over het gevaar van ‘oververhitting’ van de economie. Niets doen zou een flinke schok hebben veroorzaakt op de financiële markten.
Door de lage inflatie en de zorgen over de internationale economische omstandigheden kan Yellen ook weer niet te hard op de monetaire rem trappen. Op dit punt stelde zij de markten gerust door te verklaren geen haast te hebben met een verdere verhoging van de rente.
Met de rentestap is voor beleggers in ieder geval een einde gekomen aan de onzekerheid rondom de eerste renteverhoging in jaren. De echte gevolgen van de renteverhoging in de VS zullen echter pas in 2016 duidelijk worden. Dan zal ook blijken of Yellen gelijk heeft of vecht tegen de bierkaai aangezien de monetaire geldkranen in Europa, Japan en China nog vol openstaan. 2016 lijkt in ieder geval opnieuw een bewogen beursjaar te worden. Alvast veel handel en zege toegewenst.
