De 10 belangrijkste koppen uit wetenschapsjaar 2015
Van een Pluto-jager over een supergeleider tot een gistrevolutionair. Dit zijn volgens het gerenomeerde multidisciplinaire wetenschappelijk tijdschrift Nature de tien wetenschappers die het meest beroerden de afgelopen 365 dagen.
Christiana Figueres: klimaatbeschermer
De eerste persoon in het lijstje is Christiana Figueres, dochter van de eerste president van Costa Rica. Figueres stond aan het hoofd van de voorbije klimaatconferentie in Parijs en speelde zo een sleutelrol in het klimaatakkoord dat in de Franse hoofdstad bereikt werd. Aangezien haar roots in een ontwikkelingsland liggen, wist ze de traditionele kloof te dichten tussen rijke en arme landen – een kloof die in de voorgaande klimaatconferenties steeds een hinderpaal vormde.
Junjiu Huang: embryobewerker
In april publiceerde Huang (Universiteit van Guangzhou, China) als eerst een rapport over genbewerking bij menselijke embryo’s. Met de inmiddels bekende techniek CRISPR-Cas9 bewerkte hij embryonale genen om onder meer kanker en diabetes te bestuderen. Heel wat mensen stelden zich ethische vragen bij de studie, maar volgens Huang zelf toont zijn onderzoek juist aan dat er enorm veel nuttige mogelijkheden zijn.
Alan Stern: Pluto-jager
Stern is hoofdonderzoeker van NASA’s New Horizons-missie. Dankzij dat project kregen we in juli voor de allereerste keer detailbeelden van dwergplaneet Pluto te zien. Ruim 25 jaar werkten Stern en zijn collega’s aan de missie. Nu weten we dat Pluto onder meer kilometershoge ijsbergen, een blauwe lucht en uitgestrekte duinen kent. En nu kijkt Stern reikhalzend uit naar 1 januari 2019, wanneer New Horizons een volgend object van de kuipergordel moet bereiken.
Zhenan Bao: materiaalmeester
Bao is een van de drijvende krachten achter de ontwikkeling van ultradunne, ultralichte, flexibele wearables: materialen die op het menselijke lichaam worden aangebracht en allerlei gegevens monitoren. Hartslag en bloedsuikerspiegel zijn maar twee voorbeelden. Het team van de Amerikaanse Stanford University haalt zijn inspiratie onder meer uit de menselijke huid. In oktober realiseerde Bao’s lab een grote doorbraak: het ontwierp een kunsthuid die tastzin kan nabootsen.
Ali Akbar Salehi: nucleair diplomaat
Salehi is hoofd van de Iraanse Organisatie voor Kernenergie. Dankzij hem bereikte Iran een akkoord met zes wereldmachten. Dat akkoord stelt dat Iran zijn kernprogramma binnen de perken houdt. In ruil daarvoor komen er geen handelssancties voor het Aziatische land. Als de deal daadwerkelijk doorgaat – wat nog niet zeker is – dan wordt Iran een belangrijke speler op het internationale wetenschapsveld. En dat kan het wetenschappelijk onderzoek alleen maar vooruithelpen.
Joan Schmelz: geeft vrouwen een stem
In 2015 brak Joan Schmelz een lans voor vrouwelijke astronauten die het slachtoffer waren van seksuele intimidatie. De laatste jaren hoorde Schmelz, hoofd van de American Astronomical Society’s Committee on the Status of Women in Astronomy, verschillende verhalen van vrouwelijke collega’s die in het verleden door dezelfde persoon werden lastiggevallen. Doordat zij met hun verhaal naar Schmelz, die ooit in dezelfde situatie zat, durven te stappen, moest de man in kwestie uiteindelijk aftreden. Een belangrijke stap naar gendergelijkheid in de wetenschappelijk wereld. Al is er nog steeds veel werk aan de winkel, aldus Schmelz.
David Reich: genoomarcheoloog
Ooit draaide historische genoomanalyse rond het bestuderen van een handvol oude DNA-stalen. Waardevolle wetenschappelijke conclusies trekken was amper mogelijk. Maar dit jaar bracht David Reich (Harvard) verslag uit van de onderzoeksresultaten van zijn ‘genoomfabriek’. De analyse van liefst 230 genoomstalen bracht allerlei historische gegevens aan het licht over 8.000 jaar migratie in Europa. Daarvoor bestudeerden Reich en zijn team onder meer huidskleur en immuniteit van vroegere Europeanen.
Mikhail Eremets: supergeleider
De Wit-Russisch fysicus Mikhail Eremets (Max Plank-instituut) slaagde erin om waterstofsulfide, het bestanddeel dat verantwoordelijk is voor de stank van rotte eieren, om te turnen tot supergeleider. Daardoor kan elektriciteit zonder enige weerstand stromen bij -83 graden Celsius – een warmterecord. Dankzij Eremets en zijn team zijn we een stap dichter bij de heilige graal binnen het onderzoeksveld: supergeleiding op kamertemperatuur.
Christina Smolke: gistrevolutionair
Smolke slaagde er als eerst in om gist te construeren dat opioïden aanmaakt. Dat is een pijnstillende stof die erg belangrijk is in de medische wereld. Maar tot voor kort was het erg moeilijk om ze in het lab aan te maken. Maar Smolke, verbonden aan het California Institute of Technology, combineerde 23 verschillende genen van planten, zoogdieren, bacteriën en gist produceerde zo ‘s werelds eerste verdovende middel via synthetische biologie.
Brian Nosek: maakt onderzoek reproduceerbaar
Is wetenschappelijk onderzoek wel zo betrouwbaar als we denken? Brian Nosek testte de reproduceerbaarheid van 100 psychologische papers. Zijn studie wees uit dat 61 daarvan niet repliceerbaar waren. Verrassend genoeg reageerde de psychologische wereld overwegend positief op Noseks studie, die uiteindelijk het onderzoeksdomein vooruit moet helpen. Nosek spoort onderzoekers vandaag aan om de reproduceerbaarheid van hun projecten te verbeteren.
Bron: Nature
