Hij was gewaarschuwd, en toch ging Paul Gascoigne kapot
Vlak voor de jaarwisseling nieuws uit Engeland: Paul Gascoigne was naar verluidt andermaal met spoed naar het ziekenhuis gebracht. Te veel gedronken, uiteraard. Maandagavond zond Canvas (de ingekorte versie van) de documentaire Gascoigne uit, waarin de geniale voetballer annex verslaafde zijn levensverhaal vertelt.
“Paul Gascoigne is the Special One.” José Mourinho verwijst aan het begin van de film naar zijn eigen, zo gekoesterde bijnaam. De Portugese trainer duidt samen met Gary Lineker en Wayne Rooney de grootte van Gascoigne als voetballer. “He’s still the most exciting English player I’ve ever seen,” zegt Rooney over zijn grote voorbeeld.
Zijn onsterfelijke status dankt Gascoigne met name aan het Wereldkampioenschap voetbal van 1990. De bonkige middenvelder groeit uit tot uitblinker van het Engelse elftal dat in Italië vierde wordt. In de verloren halve finale tegen Duitsland laat Gascoigne de tranen al tijdens de wedstrijd rijkelijk vloeien wanneer hij beseft dat hij wegens een schorsing – hij krijgt zijn tweede gele kaart van het toernooi – de finale sowieso mist. Voor de Engelse supporters zijn de tranen dé bevestiging dat de voetballer een van hen is.
Gazza Mania
“In het vliegtuig terug naar huis zei Gary Lineker dat ik uit moest kijken,” vertelt Gascoigne in de documentaire. Hij heeft zichtbaar moeite met praten en zijn oogopslag verraadt de vele flessen drank en grammen drugs die hij de laatste jaren aan zijn lichaam heeft toevertrouwd. “Voor wat, vroeg ik nog.” De speler van Tottenham Hotspur krijgt al snel een antwoord. De Gazza Mania is losgebarsten. Hij is publiek bezit geworden.
“Het was een groot sprookje dat uiteindelijk tot een einde kwam.”
Het jaar na zijn grote doorbraak gaat het voor de eerste keer goed mis voor Gascoigne. Met een onbesuisde tackle in de finale van de FA Cup blesseert hij zichzelf zwaar. Terwijl hij in het ziekenhuis ligt ziet hij zijn teamgenoten de beker winnen. “I was destroyed.” Dat hij ook nog eens veertien maanden geen wedstrijden mag voetballen is een nog grotere aanslag op zijn gemoed.
Na een een lange herstelperiode vertrekt Gascoigne naar Lazio Roma, waar hij wordt verwelkomd met het niets verhullende spandoek ‘The Gazza Army is here: Shag Women, Drink Beer‘ en opnieuw door eigen toedoen zwaar geblesseerd raakt. Er volgt een laatste goede periode bij Glasgow Rangers, waarna het steeds sneller bergafwaarts gaat. Bij elke stap wordt hij op de voet gevolgd door de beruchte Engelse (riool)pers en paparazzi.
Het is veel te veel voor het kind uit een simpel gezin uit Newcastle. Het jongetje dat met een tennisbal de trucs oefende die hij Johan Cruijff op tv had zien maken, dromend ooit te spelen op St. James’ Park. De voetballer die een droomcontract bij Manchester United afsloeg om bij Tottenham Hotspur te tekenen, omdat hij dan als bonus een huis en auto voor zijn ouders en een zonnebank voor zijn zus kreeg.
Paranoïde
Vanaf het begin van deze eeuw komt Gascoigne alleen nog maar in het nieuws met zijn overmatig drank- en drugsgebruik. Hij bekent: “Natuurlijk waren er dagen dat het gezellig was om te drinken, als het met mates was. Maar vaak was ik alleen, dan was het donker en depressief.” En: “Ik ben twee keer bijna dood geweest.” Hij wordt paranoïde, heeft het gevoel dat hij wordt afgeluisterd. “Bij nieuws over de Gazastrook dacht ik dat ze het over mij hadden.” Gascoigne blijkt niet helemaal gek. Hij is elf jaar lang afgeluisterd. Mirror Group Newspapers moet hem in mei 2015 188.250 pond betalen als schadevergoeding.
Tijdens de opnames van de documentaire gaat het relatief goed met Gascoigne. Hij maakt grapjes, die hij aan de bar waarschijnlijk met grote regelmaat maakte. Over de keer dat hij prinses Diana de hand schudde voor de finale van de FA Cup: “De enige wedstrijd die ik met een stijve speelde.” Of over het moment waarbij hij na een iconisch doelpunt tegen Schotland vloeistof uit een bidon in zijn mond kreeg gespoten: “Zonde dat het energiedrank was in plaats van gin, dan had ik nog beter gespeeld.”
“Ik ben heel goed in nuchter blijven, maar ook heel goed in dronken worden,” zegt Gascoigne over zijn verslaving. Helaas voor hem slaat de balans nog steeds uit naar het laatste.
