Ook de man kan een slet zijn
Tenminste, als het aan onze Dikke Van Dale ligt. Deze week zegde de uitgever van de Britse Oxford Dictionary toe ‘seksistische’ voorbeeldzinnen uit het woordenboek opnieuw te bekijken. Die toezegging deed hij naar aanleiding van een tweet van antropoloog Micheal Oman-Reagan die stelde dat voorbeelden als ‘a bossy meddling woman’ en ‘a nagging wife’ seksistisch zijn en daarom niet in het hedendaagse woordenboek thuishoren.
Trouw vroeg de hoofdredacteur van Dikke Van Dale, Ton den Boon, hoe het in ons woordenboek met seksisme gesteld is. Volgens Den Boon zijn aanpassingen in Dikke Van Dale niet nodig, omdat het woordenboek in 1999 al geneutraliseerd is. De ergste stereotyperingen zouden er toen uitgehaald zijn. Bovendien zegt hij dat het criterium voor de voorbeeldzinnen vooral moet zijn of het gangbaar taalgebruik is.
Wat de inventarisatie van Trouw opleverde is dat de voorbeeldzinnen vooral over uiterlijke zaken gaan, terwijl het bij de man vaker om innerlijke zaken gaat.
Domme jongen
Uiterlijk of innerlijk geeft nog niet zozeer een waardeoordeel. Bovendien wordt bij de uiterlijke kenmerken – die volgens Trouw in de voorbeeldzinnen vooral betrekking op vrouwen hebben – vaak óók de man genoemd. Het gaat bijvoorbeeld om een ‘aantrekkelijke man, vrouw’ en een ‘mooie jongen, man, vrouw’. Bij de constatering dat er in de voorbeelden over innerlijke kenmerken vaker de mannelijke variant gegeven wordt moet toch ook opgemerkt worden dat dat de man niet per definitie ten goede komt. Trouw noemt ‘deugdelijk’, ‘eerbaar’ en ‘geleerd’, maar zo is ‘een domme jongen’ ook een voorbeeld terwijl daar geen vrouwelijke equivalent van is.
Wel viel ons op dat zwaarlijvigheid door Dikke Van Dale vooral aan vrouwen wordt toegedicht:
- Lijvig bijvoeglijk naamwoord van lijf 1 verouderd dik, corpulent, gezet • een lijvige vrouw
- Dik bijvoeglijk naamwoord • 7 in ’t bijzonder een naar verhouding grote lichaamsomvang hebbend= corpulent, zwaarlijvig, vet (9)• een dikke beer (van kinderen gezegd) • niet algemeen een dikke boer figuurlijk een rijke boer • een dikke tante zwaarlijvige vrouw
- goedgevuld 2 eufemistisch; van personen op een aantrekkelijke manier weldoorvoed, enigszins dik • mode voor de goedgevulde vrouw
Op de paar voorbeelden van van goedgevulde vrouwen na, lijkt de Van Dale prima te scoren op het gebied van (vrouwen)emancipatie. Wij zochten voor u een aantal lemma’s op die zich prima geleend zouden hebben voor stereotypering:
- huishoudelijk huis·hou·de·lijk bijvoeglijk naamwoord 1 aanleg en neiging voor het huishouden hebbend • een huishoudelijke man, vrouw
- del, slet niet algemeen als liefkozend woord • een snolletje van een meid, jongen
- en aaneenschakelend voegwoord • zij is intelligent en slim
- al 2 versterking van een bijwoord van graad • die dame moet al heel intelligent geweest zijn
- chagrijn zelfstandig naamwoord het & de m • chagrijnen chagrijnig persoon • een chagrijn van een vent, van een vrouw• stuk chagrijn
- geestig bijvoeglijk naamwoord 1 op een spitse manier grappig • een geestige persoon, man, vrouw
- geleerd
- bijvoeglijk naamwoord 1 van personen in een of meer wetenschappen bijzonder ervaren, met uitgebreide kennis toegerust (m.n. kennis die uit boeken geput wordt)= erudiet • een geleerd schrijver, een geleerde vrouw
- nemen overgankelijk werkwoord een vrouw nemen trouwen • ook iem. tot vrouw (of man) nemen daarmee trouwen
- overspelig bijvoeglijk naamwoord 1 schuldig aan overspel • een overspelige vrouw, man
Bron lemma’s: www.vandale.nl
Foto: Flickr | Horia Varlan
