Binnenkijken: 100 jaar Schiphol
Van een bezoekje aan het woonatelier tot gluren bij de buren – iedere week gaat HP/De Tijd op zoek naar opmerkelijk ontwerp en waardevol woonadvies. Deze week: Schiphol bestaat 100 jaar. Van drassig stukje grond naar internationale luchthaven.
Honderd jaar geleden, okee in september dan om precies te zijn, landde er voor het eerst een vliegtuig op een drooggemalen, drassig stukje grond in de Haarlemmermeer. Het was een Farman tweedekker van de Luchtvaartafdeling (LVA) van het Nederlandse leger, de voorloper van onze huidige luchtmacht. Halverwege de Eerste Wereldoorlog koos de LVA voor deze locatie als militair vliegveld vanwege de gunstige ligging. We zeggen ‘vliegveld’, maar eigenlijk was het niet meer dan een graslandje met enkele loodsen die dienden als hangar en de ‘vliegtuigen’ waren gemaakt van buizen- en lattenframes, bespannen met linnen. Vliegangst bestond gelukkig nog niet. Het aanwezige luchthavenpersoneel waste zich met water uit de Ringvaart en sliep in gammele barakken. De boerenbevolking was trouwens niet echt blij met de ‘moderne vliegerij’, het verhaal gaat dat het personeel vaak een aardappel naar hun hoofd kreeg.
Eerste lijndienst
In 1918 was de Eerste Wereldoorlog ten einde, vanaf dat moment wil de LVA meer burgers bekend maken met Schiphol. Daarom wordt er in 1919 de Eerste Luchtverkeer Tentoonstelling Amsterdam (ELTA) georganiseerd waar ruim 4000 bezoekers hun allereerste luchtreis maken. In 1920 komt KLM met de eerste lijndienst: de vlucht van Amsterdam naar Londen. Dat eerste jaar vervoert Schiphol 440 passagiers en 22 ton vracht.
Luchthaven van formaat
Het weer in Nederland was toen net zo wisselvallig als nu. Een fikse regen veranderde het vliegveld in een grote modderpoel en daarom noemen de Fransen ons vliegveld ‘Schiphol-les-Bain’ (Badplaats Schiphol). Gemeente Amsterdam neemt met het oog op de Olympische Spelen, die in 1928 in de hoofdstad plaatsvinden, het deel van de burgerluchtvaart over. De gemeente wil van Schiphol een wereldluchthaven maken. Zo opent er een nieuw stationsgebouw, wordt de hangaroppervlakte ruim veertig keer vergoot, worden nachtlandingen mogelijk en kan de verkeersleiding de positie van vliegtuigen voortaan bepalen met een radiopeilstation. In 1938 worden de banen nog eens verhard vanwege de steeds groter en zwaarder wordende vliegtuigen. Met een dergelijk 210 hectare oppervlakte begint Schiphol een luchthaven van formaat te worden.
Oorlog en wederopbouw
Maar dan begint de Tweede Wereldoorlog. De nazi’s nemen Schiphol in als militaire luchthaven, wederom vanwege die gunstige ligging. Op 13 december 1943 verwoesten Amerikaanse bommen de luchthaven zodat de Duitsers het niet meer kunnen gebruiken. In 1944 blazen de Duitsers vervolgens de laatste restanten op, waardoor Schiphol volledig van de kaart is gevaagd. Direct na de oorlog wordt er vlot gestart met de wederopbouw. Rond 1950 is het oude Schiphol weer terug. Zo’n 350.000 passagiers maken dan gebruik van de nationale luchthaven, in het vooroorlogse recordjaar 1938 waren er dat nog ruim 100.000.
60 miljoen reizigers
We maken een sprong naar 2016, want we zouden wel boeken vol kunnen schrijven over de ontwikkeling van Schiphol. Inmiddels is de internationale luchthaven uitgegroeid tot een mainport die jaarlijks bijna 60 miljoen reizigers ontvangt, waar 1,6 miljoen ton vracht passeert en waar zo’n 65.000 mensen hun brood verdienen.
Emoties
Met dat groeiend aantal reizigers, die ook steeds veeleisender worden, probeert Schiphol zoveel mogelijk in te spelen op hun behoeften. Vanaf 1967, toen er een nieuw stationsgebouw werd geopend met drie pieren en vier banen rondom een centraal areaal, is er actief op het interieur en design gefocust. Alles draait om de emoties van de reizigers. Zo is er stress, vermoeidheid of juist enthousiasme tijdens, vooraf of na de reis. De verschillende ruimtes van de luchthaven anticiperen daarop. Stress wordt verlicht, er wordt ingespeeld op de vermoeidheid en enthousiaste reizigers kunnen hun energie kwijt in een van de zeven horecagelegenheden of 26 winkels.
Zo werd in 2011 het Airport Park geopend, een rustgevende groene omgeving met een oude boom van 130 jaar, designstoelen die met klimop zijn bekleed en een buitenterras waar een frisse neus kan worden gehaald. Dag stress!
Huiselijk gevoel
Stress kan ook worden ervaren bij de handbagagecontrole. Logisch met die lange rijen, gehaaste medereizigers en uw bagage dat door de scan gaat. Sinds 2014 werkt Schiphol met een nieuw securityfilter. Er zijn glazen wanden, zodat u uw bagage niet uit het oog verliest, tapijt geeft een huiselijk gevoel en het personeel communiceert duidelijk en vriendelijk. Al met al een minder stressvolle plek dan voorheen.
Rustgevende kunst
Kunst en design kunnen ook werken aan een rustig gevoel. Voor en achter de paspoortcontrole hangt een grote collectie van bekende en minder bekende Nederlandse en buitenlandse kunstenaars. De kunst moet verfraaien, voor afleiding zorgen en de reizigers verrassen. Er komen natuurlijk veel internationale reizigers op het vliegveld van verschillende culturen en religies. De kunst mag hen niet kwetsen of aanstoot geven. Daarnaast moeten de werken tegen een stootje kunnen en mag het geen belemmering vormen voor de veiligheid. In het Rijksmuseum Amsterdam Schiphol op de Holland Boulevard zien we zowel moderne kunst, als kunst uit de Gouden eeuw. Er zijn werken te zien van beroemde Hollandse meesters, zoals Ferdinand Bol, Jan Steen en Jacob van Ruysdael.
De enige stress die u nog lijkt te kunnen ervaren is de paniek omdat u door al dat relaxen en bekijken van kunst uw vlucht bijna mist. Goede reis!
