De pijnlijke spagaat van de EU na de Brexit
Langzaam begint het eerste stof neer te dalen na de bom die de bewoners van het Verenigd Koninkrijk hebben laten ontploffen. Beurzen reageren heftig (banken verminderen tot 30 procent in waarde) en David Cameron heeft zijn vertrek aangekondigd.
Bij dat vertrek dropte hij ook een nieuw bommetje: pas in oktober zal de nieuwe PM worden geïnstalleerd en die nieuwe bewoner van Downing Street zal het proces over uittreding in gang zetten (de artikel 50-procedure). Dat betekent maanden onzekerheid, precies waar de EU niet op zit te wachten.
De EU zit namelijk in een onmogelijke spagaat. Enerzijds moeten de Britten worden gestraft. De vrijhandel die binnen de EU is gerealiseerd zal niet meer gelden voor de eilanders. In nieuwe verdragen die moeten worden afgesloten (gelijk TTIP met de VS) zullen nieuwe afspraken moeten worden vastgelegd. De EU zal een forse prijs vragen. Welk signaal geef je af als het met wat nieuwe verdragjes prima samenwerken blijft? Bij een mogelijk vertrek van Griekenland uit de EU werd gewaarschuwd dat het licht uit zou gaan, dat de financiële gevolgen groot zouden zijn net als de politieke: probleemlanden zouden allemaal de exit-route willen volgen.
De andere waarheid is dat Groot-Brittannië economisch te belangrijk is om te laten gaan. Als vijfde economie van de wereld kun je eisen stellen. De macht die de EU ten opzichte van Griekenland heeft, geldt niet ten aanzien van de Britten. Die verdragen zullen er moeten komen. In het hypothetische geval dat het land failliet gaat wordt de EU meegezogen. Bovendien wijzen politici er terecht op dat nu de rust moet worden bewaard. De escalatietactiek die Griekenland kreeg voorgeschoteld vanuit Europa kan veel grotere gevolgen hebben als de Britten tegen de EU in het harnas worden gejaagd.
In deze pijnlijke spagaat blijven Juncker en de zijnen de komende maanden nog zitten. EU-kritische landen, waar de roep om een Nexit, een Italeave, etc. toeneemt, moeten binnenboord worden gehouden en ondertussen moeten de Britten zowel gestraft als gepleased worden.
Bovenal moet de EU het vacuüm van de komende maanden gebruiken om zich op de eigen toekomst te beraden. De Brexit staat niet op zichzelf. Bij de laatste Europese verkiezingen wonnen de EU-kritische partijen enorm, zij het niet genoeg om de macht over te nemen. Naast de UK en Griekenland zijn ook Polen en Hongarije grote probleemkinderen, en ook Nederland heeft met het Oekraïnereferendum een duidelijk signaal afgegeven. Om over de situatie met Turkije nog maar te zwijgen. Zoals Cameron constateert dat hij niet de juiste persoon is om namens Groot-Brittanië te onderhandelen, zouden Juncker en Timmermans zich diezelfde vraag ook moeten stellen.
