Precies 82 jaar geleden veranderde het Nederlands(ch) voorgoed
Iedereen die weleens een oud boek of een tekst uit vervlogen tijden onder ogen heeft gekregen, is bekend met die ouderwetsche Nederlandsche spelling. Taal evolueert normaliter langzaamaan, maar een belangrijke mijlpaal in de ontwikkeling van onze spelling en grammatica was het jaar 1934. In dat jaar werd de spelling-Marchant ingevoerd. En dat was voor veel Nederlanders flink wennen.
Deze nieuwe, revolutionaire spellingswijze maakte een einde aan veel dubbele klinkers in werkwoorden (hooren en loopen). Woorden die eindigden op -sch werden veelal versimpeld. Nederlandsch werd zo Nederlands. Maar zoals dat met spelling gaat kwamen er uiteraard weer wat uitzonderingen om de hoek kijken. Zo veranderden uitgangen op -isch en -lijk niet. Logisch werd dus niet opeens als logies geschreven. (Een uitzondering werd gemaakt voor het achtervoegsel -isch in gevallen als ‘logisch’ en ‘symbolisch’, woorden die aan het Duits ontleend zijn.) Logisch, toch?
De verandering van -sch naar -s was historisch. Sinds de tijd van het Middelnederlands (1200-1500) werden woorden zo geschreven, maar eigenlijk niet meer zo uitgesproken, de uitgang was altijd een ‘simpele’ s-klank. In buurlanden met een Germaanse taal is dit vaak wel nog het geval, kijk maar naar het Duitse fisch en het Engelse fish.
Woorden met de combinatie -th werden soms aangepast, en soms ook weer niet. Daarom schrijven we vandaag de dag atleet, maar wel nog steeds theater en thee. En een laatste grote verandering was het (wederom gedeeltelijk) afschaffen van de zogenoemde naamvalsverbuiging (zoals ‘op den stoel’), behalve wanneer het een woord betrof dat uitsluitend op een man of een mannelijk dier betrekking had, zoals ‘aan den heer’ of ‘van den stier’.
In het decennium na de dertig jaren had ons land natuurlijk andere kopzorgen dan het veranderen van de spelling. Echter werd er al tegen het eind van de Tweede Wereldoorlog door de regeringen van Nederland en België bekeken hoe de spelling-Marchant nóg simpeler kon. En dat gebeurde in het jaar 1946 in Vlaanderen en een jaar later in Nederland. De belangrijkste verandering? De naamvalsverbuiging werd afgeschaft.
Uiteindelijk duurde het tot 1954 voordat het eerste Groene Boekje verscheen, waarmee iedere Nederlander taalproblemen kon opzoeken. De laatste wijzigingen binnen onze taal dateren van 1996 en 2001 en waren relatief klein.
In 1934 maakte minister van Onderwijs Marchant de nieuwe spelling officieel, op ‘het Polygoon’.
