Spring naar de content

Hoe een tweede taal je morele kompas verandert

Onze moraal is mede bepalend voor wie we zijn. Het geweten wordt gevormd door vallen en opstaan, onderwijs, opvoeding en cultuur. Maar verschillende onderzoeken laten zien dat ons morele kompas een andere kant op wijst wanneer we er in een tweede taal over denken.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Door Postma

Veel mensen voelen zich net wat anders wanneer ze een andere taal dan hun moedertaal spreken. Een aantal psychologen die onderzoek doen naar moreel oordelen raakten daardoor geïnteresseerd in de vraag of de moraal van mensen terwijl zij een vreemde taal spreken ook anders wordt.

Onderzoeken
Albert Costa leidde in 2014 een onderzoek naar de invloed van taal aan de hand van het klassieke ‘trolleyprobleem’ gedachte-experiment. Het komt neer op de vraag of je een simpele handeling zou verrichten die vijf mensen redt, maar waarmee je één iemand doodt. De meesten doen dit, maar wanneer zij gevraagd worden of ze ook een grote man van een brug af zouden duwen om de andere vijf te redden staan ze hier veel onwelwillender tegenover, terwijl het resultaat hetzelfde is. Uit het onderzoek van Costa bleek dat wanneer de tweede vraag werd gesteld in een voor de participant tweede taal, deze veel welwillender was de man van de brug te duwen om de anderen te redden. Waar een kleine 20 procent die het in de moedertaal gevraagd werd zou duwen, verklaarde rond de 50 procent in de vreemde taal zich bereidwillig. De talen in het onderzoek waren Engels en Frans en het werd beide kanten op uitgevoerd om duidelijk te maken dat het om de moedertaal of niet-moedertaal ging en niet om de taal zelf.

In 2015 werd er onder leiding van Janet Geipel onderzoek gedaan naar het effect van een vreemde taal op moraal oordelen. Bij het onderzoek lazen vrijwilligers beschrijvingen van daden die niemand schaden, maar vaak wel als moreel verwerpelijk worden gezien. Bijvoorbeeld iemand die nadat zijn huisdier is overleden dit beest bereidt en opeet. Degenen die de beschrijvingen in een tweede taal (Engels of Italiaans) lazen beoordeelden de daden als minder fout dan degenen die het in hun moedertaal lazen.

Verklaringen
Een van de verklaringen voor het verschil is dat we wanneer we een vreemde taal gebruiken we onbewust overschakelen naar de meer beraadslagende manier van denken. Het gevoel zou meer op de achtergrond komen te staan, omdat we al meer inspanning moeten leveren de taal juist te begrijpen en gebruiken. Deze verklaring sluit aan bij onderzoek dat aantoont dat er minder fouten worden gemaakt bij het oplossen van wiskundige problemen wanneer deze in een moeilijk te lezen lettertype worden weergegeven.

Een tweede verklaring is dat het verschil ligt in de emotionele lading van de moedertaal. Omdat een vreemde taal meestal wordt geleerd in een schoolsere setting wordt het gebruik ervan minder gevoelig en meer objectief. De morele oordelen die in een vreemde taal gemaakt worden zouden daarom ook minder emotioneel van aard zijn. Deze verklaring vindt ondersteuning in het onderzoek dat aantoont dat taboewoorden uitgesproken in de moedertaal voor heftigere reacties zorgt dan in een tweede taal.