Tussen kunst, kitsch en hete herten: hoe makkelijk zijn ze te krijgen?
class="p1">Als het me allemaal even te veel wordt, die bangalijsten van toekomstige directeuren (‘Moge de gore wijven met hun kut over een kanon worden getrokken. Zeg Caroline, heet hert, heb jij die notulen van de bestuursvergadering al uitgewerkt?’) of de zwartepietendiscussie (‘Dan ga je toch lekker op de bananenboot terug naar die strooien hut van je? Ik vraag in Spanje ook niet of de temperatuur wat lager kan’), dan is er eigenlijk nog maar één manier waarop ik mezelf kan verheffen. Ik heb het natuurlijk over de laatste strohalm van de beschaving en het mooiste wat de Nederlandse cultuur ooit heeft voortgebracht: Tussen Kunst & Kitsch.
Voor de jeugdige en corporale lezers: Tussen Kunst & Kitsch is een soort bangalijst voor historische artefacten. Eerst worden de spullen uitgestald alsof het marktwaar betreft en dan door gretige handjes en priemende ogen gekeurd. Zijn ze mooi? Zijn ze nog ongeschonden? Strakke lijnen? Weelderige rondingen? En hoe makkelijk zijn ze te krijgen? Aan de hand daarvan wordt een waardeoordeel toegekend door een universitair geschoolde expert, en een selectie gemaakt van objecten die gei…ik bedoel lekke…ik bedoel bijzonder genoeg zijn om met een breder publiek gedeeld te worden.
Als de violen van Joop Stokkermans’ openingsmelodietje (keiharde kitsch) aanzwellen, weet je dat je ruim drie kwartier aan je trekken gaat komen. Expert Emiel Aardewerk is uiteraard gespecialiseerd in zilver en expert Mieke Zilverberg dan juist weer in archeologie. Maar degene die het programma echt maakt is Suzanne Lambooy, een jonge keramiekkenner die articuleert en zich kleedt als prinses Beatrix in de jaren vijftig, alsof het allemaal nog niet geweldig genoeg was.
Aan de hand van olieverfschilderijen, tinnen schaaltjes en zilveren inktstellen leert de kijker al meer dan dertig jaar alles over calvinistisch decorum. Er zijn de mensen die waarneembaar hun teleurstelling verbijten als het meegebrachte stadsgezicht op Ter Wupping geen originele Caravaggio blijkt te zijn. De mensen die hun gretigheid proberen te verhullen wanneer het op zolder gevonden Delfts blauwe spuugkannetje getaxeerd wordt op tienduizenden euro’s, en vervolgens zeer ongeloofwaardig benadrukken dat het ‘gewoon’ in de kast zal komen te staan.
Er is het gezicht van de vrouw die 950 euro verstaat, het gezicht van diezelfde vrouw als ze kort daarna ontdekt dat er eigenlijk 50 euro werd gezegd, en het porseleinen pispotje dat al decennia als soepterrine wordt gebruikt. Er zijn de echtparen die interesse in signaturen, schildertechnieken en oude huwelijksgebruiken veinzen terwijl de eurotekens in hun ogen fel oplichten achter ingewikkelde monturen. Er zijn de opgewonden ‘Ah!’s als een groezelig krukje door Rietveld vervaardigd blijkt te zijn en het zenuwachtige lachen wanneer een dierbaar familiepronkstuk ontmaskerd wordt als een twintigste-eeuwse replica uit China.
Zie het als performance art, een sociologisch experiment, een schitterend tijdsdocument of gewoon als een gelukzalig televisie-uurtje, maar Tussen Kunst & Kitsch heeft alles in huis om het wereldleed even te verzachten. En laat ik nou toevallig net gehoord hebben dat er een plekje vrij is gekomen op de lijst van Nederlands Erfgoed, iets met een Oprechte Almanak, 23 mooie mokkels en een hersenoedeem. Nee, we hoeven hier niet over in discussie.
