Spring naar de content

De participatieverklaring van Asscher neigt sterk naar symboolpolitiek

Drie jaar geleden werd het balletje voor het eerst opgegooid. De PvdA wilde iedere nieuwkomer een zogenoemd ‘participatiecontract’ laten tekenen, een soort garantie die ervoor moet zorgen dat de Nederlandse normen en waarden gewaarborgd worden.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Paul Geraedts

Lang verdween het contract uit het nieuws, maar met Asscher aan het roer van de PvdA en de verkiezingen voor de deur gaat het eind januari toch tot een stemming komen over het plan. Inmiddels in toon ietwat afgevlakt, van ‘participatiecontract’ naar ‘participatieverklaring’, maar het idee blijft hetzelfde. Bij het inburgeringsexamen ondertekent de nieuwkomer een verklaring waarin staat wat de belangrijkste normen en waarden in Nederland zijn, over homorechten, vrouwenrechten en tolerantie tegen andere religies.

Dat klinkt natuurlijk allemaal logisch, maar er zitten wel aardig wat kanttekeningen aan de participatieverklaring van Asscher. Op het niet (willen) ondertekenen van de verklaring staat namelijk een geldboete. Knappe nieuwe Nederlander die hem dan niet ondertekent. Wat volgt is dit scenario: degene die het niet eens is met onze grondwet ondertekent de verklaring om een boete te ontlopen, en degene die zich wel in onze normen en waarden kan vinden zou hem in eerste instantie al niet hoeven ondertekenen.

Een beetje dubbelop, zo vinden ook de partijen VVD en D66. Migranten krijgen al een cursus normen en waarden als onderdeel van het inburgeringsproces. Om dan nog een verklaring te ondertekenen is wat teveel van het goede, of zoals de D66-burgemeester van Zoetermeer Isabelle Vlugs-Vink in Nieuwsuur gisterenavond verklaarde: “Voor een actieve deelname aan de samenleving is geen papiertje nodig.” Gemeenten zorgen er volgens haar voor dat nieuwkomers een traject aangeboden krijgen waarin ze aangemoedigd worden om een onderdeel van de Nederlandse maatschappij te worden.

Integratie-onderzoeker aan de UvA Tamar de Waal doet er vervolgens nog een schepje bovenop, en noemt de toegevoegde waarde van een dergelijke verklaring ‘marginaal’, en het kan volgens haar wel eens juist het tegenovergestelde bewerkstelligen. Door iemand een dergelijke verklaring te laten ondertekenen op straffe van een boete maak je onderscheid, en door het verplicht laten ondertekenen draag je ‘selectiviteit en een zeker wantrouwen’ uit, aldus de Waal.

Volgens Asscher is die kritiek terecht, maar is er niets mis met het nogmaals benadrukken van onze normen en waarden, zo verklaart de PvdA-leider tegen de NOS. “Iedere honderd meter op de snelweg wordt benadrukt hoe hard je mag rijden. Deze waarden zijn zo mogelijk nog belangrijker, dit is wat ons land vrij en fijn maakt. In het verleden deden we daar verlegen over, alsof dat iets is waarvoor je je zou moeten schamen. De verklaring betekent dat je bewust zegt: ‘Ik steun deze waarden’. Ik denk dat we dat vroeger vergaten.”

Asscher is in ieder geval positief, maar buiten hem en zijn partij zelf zijn er vooralsnog weinig voorstanders te vinden, en met de verkiezingen van 15 maart in aantocht riekt het toch een klein beetje naar symboolpolitiek. Integratie en migratie zijn terecht belangrijke onderwerpen voor alle partijen, maar het is de vraag of het ondertekenen van een papiertje -zoals de Waal schetst-, in ‘een middag op het stadhuis’ daarin enig gewicht op de schaal gaat leggen.