Spring naar de content

De invasie van de normaalnazi

Polygoonstem: De allereerste keer dat de uitdrukking ‘doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg’ werd gebruikt, was in een feuilleton in de Tilburgsche Courant in 1934, waarin het hoofdpersonage zijn zwartogige dienstmeisje terechtwijst. Het zal nog tot 1976 duren voor het in de Van Dale wordt opgenomen.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Stella Bergsma

Waarschijnlijk is het erin geslopen naar aanleiding van het optreden van Sandra & Andres op het Eurovisie Songfestival van 1972, met het liedje Als het om de liefde gaat. Ze zingen: ‘Hee moet ik origineel zijn, of is dat nog te vroeg? Doe jij nou maar gewoon, da’s gek genoeg.’ Sindsdien is de uitdrukking niet meer weg te denken uit onze taal en wordt hij gezien als de essentie van onze volksaard. Nuchter, niet te flamboyant, niet te opvallend. Geen fratsen, da’s de Nederlander ten voeten uit. Niet je grote boerenplofharses boven het maaiveld uitsteken, want dan wordt hij er afgehakt.

Er is maar één ander land waar een soortgelijke uitdrukking bestaat en dat is bij die knotsknettergestoorde, volslagen krankzinnige, zichzelf overhoopstekende… (Polygoonstem zwelt aan)… JAPANNERS! De spijker die opvalt, zal naar beneden gehamerd worden. Zo is dat, Japanners! Keihard naar beneden rossen die spijkers! (Polygoonstem lacht hysterisch)

Seks populi

Eens in de zoveel tijd leeft dit burgersentiment weer helemaal op. In 1983 bijvoorbeeld, toen Harry Vermegen en Henk Spaan furore maakten met hun lied over de ‘gewone man’. Op 22 september 2011, met de onvergetelijke kamerdialoog tussen Rutte en Wilders (‘Doe even normaal man!’ ‘Doe zelf normaal!’). Rutte was toen nog gewoon het elitebaasje wat hij eigenlijk is. Het studentenpresidentje dat later aan een kleuterklas uitlegt dat dit soort taalgebruik eigenlijk niet kan. Da’s lang geleden. Nu is hij een verkiezingshoertje geworden dat lapdansjes doet op de schoot van boze witte mannen. Je zou kunnen zeggen dat het normaalsocialisme, het alt- burgerschap, vooral opleeft in onzekere tijden. Tijden waarin er behoefte is aan houvast.

Die tijden zijn er nu weer. De nadagen van het najagen van de waarheid, terwijl de na-waarheid zijn prooi al ligt te bespieden in het duister. Onze Minister-Prostituee schrijft een brief om ons gerust te stellen. ‘Normaal doen,’ staat erin. Wilders spreekt in Koblenz van ‘normale mensen.’ Maar wie zijn dat? Wat is normaal nu eigenlijk precies? Ja, conform de norm. Wat de rest ook doet, niet iets anders dan de anderen. Maar dat is dus eigenlijk niets. De betekenis is volledig afhankelijk van wat de norm op dat moment is. Is de norm joden vergassen, dan is Auschwitz normaal. Is de norm het uitzetten van moslims, dan is debatteren in de Balie normaal. Zijn blonde haren normaal, dan is donker haar dat wellicht niet. Normaal doen is niet uit de toon vallen, wat de toon dan ook moge zijn.

Hoera, we zijn normaal

Hoera we zijn normaal allemaal, allemaal
Dacht dat het aan mij lag maar oh nee,
Iedereen is even schizofreen.

Dit is tekst uit een liedje van onze eigen abnormale, volksondeugende Annie M.G. Schmidt. Het gaat over een protagoniste die angstig is en nare dromen heeft. Over haar visioenen van oorlogen, gifgas en genocide. Haar dokter stelt haar gerust. ‘Dat heeft iedereen,’ zegt hij. In een van de laatste interviews die Annie gaf, vertelt ze aan Ischa Meijer dat ze nog altijd schaamte voelt over de Tweede Wereldoorlog, over het feit dat ze het allemaal hebben laten gebeuren. Ze hadden het in die tijd ook best naar hun zin, dat maakte het nog gênanter. Dat het deporteren van de joden zich gewoon voltrokken heeft, dat er mensen werden weggehaald. Als Ischa haar wil onderbreken, roept ze uit: ‘Hoor je me Ischa, we hebben mensen laten weghalen! Daar schaam ik me kapot voor!’

Mensen normaliseren graag, mensen strijken graag glad, de-escaleren, niets mag de mierenkolonie verstoren. Alles moet doorgaan, reilen en zeilen, lekker conform de norm. Wat nou als de norm een soort coma is waar je zachtjes ingesust wordt? Wat als het een trance is? Wat als we allemaal zonder dat we het weten rondlopen als de klonen uit Invasion of the Body Snatchers? In marcheerpas wijzend en gillend naar mensen die afwijken. Wat als de norm iets is wat eigenlijk niet in de haak is? Een na-waarheid? Een alternatief feit? Wat als we slapen en nachtmerries hebben zoals in het liedje van Annie M.G.?

En ik ben zo moe en droom zo gek
Af en toe van enge dingen
Van giftige dampen van martelingen
Van grote rampen, gevangenkampen

Manieren-Mengele

En wat als we naar de dokter gaan en hij ons verzekert dat die dromen en angstbeelden volkomen normaal zijn? En hij ons iets voorschrijft om ons nog dieper in slaap te krijgen? Zouden we aan zijn oordeel twijfelen? Bevragen wij die norm wel, waar we aan moeten voldoen? Of zijn we dan bang om op te vallen? Om door een burger-bodysnatcher, een gewoonheids-Goebbels of manieren-Mengele te worden opgepakt en uitgezet? Want als je niet normaal doet, moet je weg tegenwoordig. Wat zouden we doen als we dat echt zouden zien gebeuren voor onze ogen? Een fatsoensarrestatie, een deugdeportatie? Verdergaan en tegen onszelf zeggen dat dat volkomen normaal is? Je hoeft helemaal geen slecht mens te zijn als normaalnazi. Je hoeft alleen maar in de pas te lopen.

De dokter zei dat het goed met me ging
Droom maar lelijk zei hij
Ga zo voort
Want wie heel mooi droomt
Zoals Martin Luther King, die wordt vermoord

(Polygoon mic drop.)

Onderwerpen