Het gebrek aan historisch besef van Fleur Agema en haar collega’s is geen incident
Er was de afgelopen dagen naast haar optreden bij Pauw & Jinek het nodige te doen omtrent PVV-kamerlid Fleur Agema. Zij had op Twitter namelijk een bewerkte afbeelding van een gedenkteken van de Tweede Wereldoorlog als omslagfoto geplaatst. Waar de originele tekst begon met ‘Een volk dat voor tirannen zwicht…’ had de politica ‘tir’ verandert naar ‘kor’, waardoor een verwijzing naar het heilige boek van de Islam ontstaat. Met dit totale gebrek aan historische realiteitszin trapte ze op de nodige tenen, maar wie denk dat dit ontbreken van historisch besef op zichzelf staat kan bedrogen uitkomen.
De beroemde dichtregel ‘Een volk dat voor tirannen zwicht, zal meer dan lijf en goed verliezen, dan dooft het licht.’ komt van de hand van verzetsheld Henk van Randwijk, die in de oorlog hoofdredacteur was van Vrij Nederland. Het blad diende Agema vakkundig van repliek bij monde van Harm Ede Botje. Naast het scherpzinnig benoemen van het totale gebrek aan historisch besef van de politica wraakt Ede Botje ook haar ‘oplossing’. Agema stond niet achter het vervangen van de foto door één met de originele tekst, maar ‘wou niemand tegen het hoofd stoten’. Nu pronkt daar een onbewerkte foto van het monument met de dichtregel. Een regel geschreven door de uiterste linkse Van Randwijk die volgens Ede Botje alle Marokkanen waarvan Agema er ‘minder, minder, minder’ wil in huis zou nemen. Er zit een immense geschiedenis in het monument. Fleur Agema heeft ogenschijnlijk geen idee.
Arie Slob
Toch is zij niet de enige politicus die gevoelige dan wel twijfelachtige uitspraken doet over het verleden. Zo’n jaar geleden sprak ik voormalig fractievoorzitter van de ChristenUnie en historicus Arie Slob over dit onderwerp. Hij zei toen: “Ik merk dat een beetje kennis van het verleden nogal wordt gemist in de politiek.” Dat gemis wordt tastbaar met het handelen van Agema. Zoals de visie van Slob nu actueel lijkt, was dat het ten tijde van het interview ook. Mark Rutte, nota bene afgestudeerd als historicus, had in die tijd verkondigd dat we moesten leren van het Romeinse Rijk. “Als je de buitengrenzen niet meer bewaakt, is dat het begin van het einde,” zei hij refererend naar de vluchtelingencrisis. Hij had blijkbaar niet helemaal goed opgelet tijdens zijn studie.
Arie Slob: ‘Een beetje kennis van het verleden wordt nogal gemist merk ik.’
“Mark Rutte is een historicus. Tenminste dat zegt hij,” zei Slob. “Ik heb weleens momenten van twijfel gehad.” Toch zag Slob de meerwaarde van de historische notie. “Met bijvoorbeeld het vluchtelingenvraagstuk vind ik dat je kennis over hoe Nederland in het verleden met vluchtelingen en vrijheid is omgegaan moet gebruiken. Ik vind dat hele waardevolle noties om in te brengen in een debat. Richting Geert Wilders heb ik regelmatig verwezen naar Willem van Oranje, die voor die geestelijke vrijheid was. Hij zei dat je het geweten van mensen niet mocht knechten, op dit soort noties is onze Nederlandse staat ook gegrond. Dat probeerde ik hem duidelijk te maken. Weet voor welke traditie je staat en ben jij niet bezig dat overboord te gooien? Er zijn ook mensen die het verleden altijd heel erg verheerlijkt hebben. Als je het verleden kent en bestudeert, weet je dat dat betrekkelijk is.”
Mark Rutte
Rutte lijkt echter zijn uiterste best te doen duidelijk te maken dat het effect van dit bestuderen relatief is. Over Zwarte Piet zei onze premier dat Zwarte Piet nu eenmaal zwart is: “Daar kan ik niets aan veranderen.” Om een jaar later te overtoepen door te zeggen dat ‘zijn vrienden op de Nederlandse Antillen’ de huidige vorm van het sinterklaasfeest prima vonden ‘omdat zij hun gezicht niet hoeven te schminken’. De excuses van Rutte in reactie op verontwaardiging vanuit de Antillen waren vervolgens op hun plaats.
Mark Rutte zei in 2015 dat Nederland ‘terug moet naar de sfeer van de Gouden eeuw.’ U weet wel, die tijd van de VOC-mentaliteit.
Nu is maart niet het moment om de Zwarte Pietdiscussie te voeren, maar laat duidelijk zijn dat de uitspraken van Rutte volkomen voorbijgaan aan eeuwen van racisme, ongelijkheid en blackface-karikaturen. Of de associatie tussen die geschiedenis en Zwarte Piet juist is, zal ik aan de lezer laten maar dat Rutte in zijn simpele redenatie totaal voorbijging aan de pijnplek is overduidelijk.
Jan Peter Balkenende
Jan Peter Balkenende, de Zeeuwse voorganger van Rutte, heeft ook ergens een diploma liggen dat hem tot afgestudeerd historicus maakt. Al is daar in zijn uitspraken als premier echter weinig van te merken. De woorden ‘We moeten weer terug naar de VOC-mentaliteit’ gevolgd door het wanhopige ‘Toch?’, zullen velen bekend voorkomen. Voor Balkenende stond de Verenigde Oostindische Compagnie symbool voor handelsgeest en optimisme. De ophef was groot, want voor velen stond de VOC evengoed symbool voor slavenhandel en uitbuiting. Nog één keer Mark Rutte dan, want ook dit recente verleden lijkt hij niet echt tot zich te hebben genomen. In 2015 zei hij namelijk dat Nederland ‘terug moet naar de sfeer van de Gouden eeuw.’ U weet wel, die tijd van de VOC-mentaliteit.
De smakeloze omslagfoto van Agema, waarin ze de PVV in wezen spiegelt aan de verzetsbeweging in de Tweede Wereldoorlog, getuigd van smaak noch historisch besef. Hetzelfde zou je kunnen zeggen over de vergelijking tussen Wilders’ plannen en Hitlers Duitsland door DENK-voorman Tunahan Kuzu.
Wie een geschiedenisboek heeft opengeslagen weet dat het verleden vol zit met dood en verderf en met moeilijke onderwerpen. Een politicus, die zich hieraan wil spiegelen, komt snel vast te zitten in dit drijfzand. Maar het verleden is er, en hoeft dan ook niet genegeerd te worden. Wel verdient ons verleden een respectvolle behandeling. Dus waarde politici, voordat u een historisch beladen foto bewerkt, een vergelijking met het verleden maakt, of anderszins roert in de geschiedenis: lees eens een geschiedenisboek.
Ga er eens goed voor zitten, denk er nog eens goed over na, en leer van uw collegae uit het recente verleden.
