Wat gaat Lodewijk Asscher eigenlijk doen na de verkiezingen?
Mij is gevraagd om een dag vóór en een dag ná de verkiezingen iets te schrijven. Over de verkiezingen. Schrijven vooraf is zo’n beetje de meest tricky opdracht die je kunt krijgen. We werden verrast door de Brexit. We werden verrast door Trump. Voor velen geldt: onaangenaam verrast. Dat onaangename zat niet eens zozeer in die Brexit of in Trump, het was vooral het onvermogen van die verrasten om vooraf te zien wat gezien kon worden.
Dreigt dat nu in Nederland ook? Ik denk het niet. We weten al dat de PVV groter zal worden dan na de verkiezingen van 2012. En we houden er rekening mee: wellicht de grootste. We zien al dat veel partijen in hun nieuwe omvang dicht bij elkaar zullen liggen. We hebben de Jessias en zijn volgelingen zien opstaan. We hebben Henk Krol opgeblazen zien worden. Het is alleen nog de vraag of en in welke mate hij leegloopt. En we zijn er getuige van dat Sybrand van Haersma Buma misschien wel de echte verrassing gaat worden. Hoewel, als u dit hebt gelezen kan ook dat niet meer. Een nieuwe coalitie zal ten minste uit vier partijen moeten bestaan, zoals het er nu uitziet. En de PVV zal er geen deel van uit maken. Al is het de grootste of niet.
Als die coalitie er eenmaal is zal de kiezer weer de grote verliezer zijn. In het nieuwe regeerakkoord zul je de verkiezingsbeloftes hoogstens zwaar verwaterd kunnen terugvinden, het wordt een heel nieuwe stamppot-variant. Waterbed-achtige maatregelen zullen hier en daar een goed gevoel geven. De AOW-leeftijd gaat omlaag en er komt geen of een fors lager eigen risico in de zorg. Dit zullen de goodies voor de kiezer zijn. Maar ze zijn onbetaalbaar, als er iets mee wordt gedaan leidt dat onvermijdelijk tot een verschuiving van lasten.
En dan kom ik nu toe aan het gevaarlijke deel van het werk. Hoe zou de politieke wereld er na morgen uit kunnen zien. Helemaal rechts of helemaal links zit er, denk ik niet in. Centrum-links of centrum-rechts, dat zal het wel worden. Klopt dat, dan spelen CDA en D66 hun kaart. Ze zijn namelijk altijd nodig. De kleine christelijke partijen zijn er voor een mogelijke afronding achter de komma. Dat weten we overigens donderdag nog altijd niet. De (grootste) winnaar krijgt de eerste formatie- of informatie-opdracht, ook als dat Wilders is. Die is dan snel klaar en daarna begint het echte spel.
Uiteindelijk rest er maar één vraag. Wat doen we met Lodewijk Asscher? De man die met meerdere gestrekte benen Diederik Samsom uit de wedstrijd schopte lijkt inmiddels ook zichzelf ernstig te hebben geblesseerd. Ik stem er niet op, maar ik heb toch altijd wel een zwak voor de PvdA. Arbeid en kapitaal, daar ben ik van. Al het andere kun je pas doen als die twee goed samen gaan.
Maar zo langzamerhand wordt het tijd om de kleren van keizers als Spekman en Asscher definitief te duiden. Ben ik mild, dan wijs ik er op dat de PvdA al voor hun komst in verval was. Maar daarna hebben ze het allemaal zelf gedaan. Als Asscher zichzelf en zijn partij een dienst wil bewijzen verdwijnt hij helemaal uit de politiek. Hij heeft gegokt en verloren, die conclusie durf ik wel aan. Al die zwevende kiezers, ze zijn er. Maar om te denken dat die morgen allemaal opeens PvdA’ers blijken te zijn? Ik denk het niet. Donderdagochtend weten we het zeker.
