Spring naar de content

Calvinistisch, trouw en immer joviaal: vriend & vijand over verkiezingswinnaar Mark Rutte

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: De Redactie
Na zesenhalf zou Mark Rutte wel uit het Torentje verdreven worden, maar de VVD-leider wist zich tijdens de campagne te presenteren als de gerespecteerde staatsman. En met resultaat: voor de derde keer op een rij wint zijn VVD de Tweede Kamerverkiezingen. In de rubriek vriend & vijand van juli 2015 gaf HP/De Tijd al een inkijkje achter de politicus Mark Rutte.  “Die vrijdag voorafgaand aan die speech was Mark al goed op dreef. Tijdens een verhaal dat hij vertelde na de ministerraad kwamen Churchill, Thatcher en alle grote leiders langs. Ik vroeg aan hem: ‘Is je boekenkast met biografieën omgevallen?’ Toen zei hij dat hij op het VVD-congres die avond een ander verhaal wilde houden dan anders. “Ik vind dat hij een goed verhaal heeft. Als iedereen moet bezuinigen, ga je jezelf als directeur van een woningbouwvereniging niet belonen met een dikke auto of een bonus. Dat is publieksgeld.” Melanie Schultz van Haegen, minister van Infrastructuur en Milieu “Die speech op het congres over het ‘Grote Dikke Ik’ kwam uit zijn tenen. Mark heeft een hekel aan dikdoenerij. Je mag succesvol zijn, maar ga je niet meer voelen dan een ander. Mark praat met iedereen alsof het de buurman is.” Bas van ’t Wout, Tweede Kamerlid VVD, voormalig politiek assistent van Rutte “Voorheen werd de noodzaak van een publieke zaak stelselmatig ontkend en genegeerd. Nu maakt onze premier zich boos over egoïsme en hufterigheid. Het is meebuigen met de tijdgeest, electoraal opportunisme.” Bas Heijne, columnist NRC Handelsblad, 6 & 7 juni 2015 “Ach, die columnisten. Als Mark niets zegt, dan heeft hij geen visie. Als hij zijn visie geeft, is het ook niet goed. Die speech past juist heel erg bij zijn calvinistische inborst. Toen hij afreisde naar de Antillen, hoorde ik hem zeggen: ‘Ik hoef geen auto met chauffeur, ik neem wel een taxi.’ Hij doet dit werk niet voor zichzelf. Hij doet het for the greater good, voor het algemeen belang. Na deze baan gaat hij ontwikkelingswerk in Afrika doen, grapt hij weleens. “De oude Saab en de oude Nokia die hij privé gebruikt, zijn geen koketterie. Over die telefoon zegt hij: ‘Die doet het nog.’ Zijn dubbele bovenwoning heeft een lage hypotheek. Dat vindt hij handig en hij voelt er zich prettig. Mark hangt niet aan status. Leven zonder bagage is zijn uitgangspunt. Daarom declareert hij zijn bonnen ook niet. Als je niets declareert, hoef je nooit iets uit te leggen.” Eric Trinthamer, voormalig voorlichter Tweede Kamerfractie van de VVD “Hij was net premier toen we na een werkbezoek eens naar McDonald’s gingen. De meiden achter de toonbank hadden nog net geen zuurstoftank nodig om overeind te blijven. De premier bestelde een hamburger! Toen Mark vervolgens koffie ging halen, zei hij: ‘Er is kennelijk een actie want de koffie is gratis.’ Het komt niet in hem op dat hij die koffie voor niks heeft gekregen omdat hij de minister-president is. En ik eet mijn schoen op wanneer Mark ingaat op het aanbod van een stewardess om van de economy- naar de businessclass te verkassen.” Laura Huisman, ex-woordvoerder van Rutte “Op 4 mei hield hij op de Dam een persoonlijk verhaal. ‘Mooi verhaal,’ zei ik tegen hem. ‘Gelukkig vond mijn familie het ook goed,’ reageerde hij. Je kunt premier zijn en het nog steeds belangrijk vinden wat je familie vindt van hetgeen je doet. “Hij heeft in zijn opvoeding meegekregen om zijn best te doen en niet voor zichzelf te leven. Hij is ongelooflijk attent. Hij was op de uitvaart van mijn moeder in maart. Hij speelde piano tijdens de bruiloft van zijn politiek assistent.” Frits Huffnagel, campagnestrateeg VVD-lijsttrekkersverkiezingen “Ik durfde Mark eigenlijk niet te vragen omdat hij zo druk is, maar hij stemde meteen in om op ons huwelijk te spelen, noemde het een ‘eer’. Daarna kregen we een discussie over welk stuk het zou worden. Alles wat ik aandroeg, vond hij te cliché. Het werd een stevig stuk van Schubert, dat hij prachtig voordroeg, want hij speelt op een hoog niveau en had echt tijd gemaakt om het stuk goed in te studeren. Geweldig. Ik vind het ook ongelooflijk dat hij als premier nog elke week lesgeeft op een school.” Bas van ’t Wout “Er zijn meer politici geweest die interesse toonden om les te geven aan het Johan de Witt College. Het heeft natuurlijk een publicitaire waarde, zeker omdat de school bekendstaat als ‘een snelkookpan’. Ayaan Hirsi Ali is eens te gast geweest en Rita Verdonk, maar Mark Rutte wil juist niet op school gefilmd worden en hij is een constante factor. Al zeven jaar geeft hij elke week twee uur maatschappijleer. Hij is zelfs aanwezig bij de examenuitreikingen. “‘Meester Rutte’, zoals hij wordt genoemd, is oprecht geïnteresseerd in zijn leerlingen. Hij wil horen wat zij belangrijk vinden en wil uitdragen wat hij belangrijk vindt. VVD-propaganda verkondigt hij niet, hoor. Hij behandelt de gewone lesstof. Hij zegt zelf ook altijd: ‘Corrigeer me als ik VVD-praatjes houd.’” Kars Veling, voormalig rector van het Haagse Johan de Witt College, thans ex-directeur van ProDemos “Anders dan Maxime Verhagen, die ook bij mij college heeft gelopen, viel Mark op. Hij was altijd zo vriendelijk en wilde vaak doorpraten over de lesstof. Hij kreeg een 7,5 voor zijn scriptie over de Haarlemse patriotten aan het eind van de achttiende eeuw, maar was geen topstudent. Dat kwam vermoedelijk omdat hij tegelijkertijd bezig was met de JOVD en met pianospelen – hij speelde quatre-mains met een oudere student. “Hij is tijdelijk met zijn studie gestopt omdat die niet te combineren viel met zijn JOVD-werk. Het verhaal in de pers dat Mark als staatssecretaris van Onderwijs eiste dat studenten sneller afstudeerden, terwijl hij zelf zeven jaar over zijn studie had gedaan, is dus onjuist. Mark is er drie jaar tussenuit geweest. Het typeert hem dat hij daar niets over zegt. Hij heeft geen behoefte om zich te verdedigen.” Simon Groenveld, emeritus hoogleraar Nederlandse geschiedenis, scriptiebegeleider “Politieke interesse is de aanleiding voor onze vriendschap geweest, maar het cement is de humor, de manier waarop we naar mensen kijken. Daarnaast hebben we beiden een weemoedige blik op wat ooit was. Ik op het oude Europa, de grachtengordel, de zeventiende eeuw en de VOC. Mark op het oude Den Haag, op de vooroorlogse verhoudingen à la Buddenbrooks (een boek van zijn favoriete schrijver Thomas Mann – red.) en (wellicht via zijn familie) op Indië.” Jort Kelder, vriend “Hij komt twee, drie keer per week bij Poentjak eten. Al is Mark in gezelschap van belangrijke politieke gasten, hij schudt me altijd de hand en vraagt hoe het gaat. Toen de zaak dertig jaar bestond, kreeg het personeel een das van het ministerie, en de dames in de keuken een sieradendoosje.” Eigenaar Tom van Indisch restaurant Poentjak in Den Haag “Hij is heel trouw. We gaan nog steeds eens per jaar eten met alle medewerkers uit de tijd dat hij staatssecretaris was, en in januari laat hij door zijn secretaresse zijn vriendenbezoekjes gedurende het hele jaar vastleggen. Daar moet omheen worden gepland.” Laura Huisman “Sinds 1989 gaan Jort Kelder, Koen Petersen, Marco Schraver, Alex van Reeuwijk, Mark en ik skiën in het Zwitserse Zermatt. Daar logeren we in een familiehotel met geweien en borduurwerkjes aan de wand. De eerste avond zitten we aan de kaasfondue in Du Pont, niet vanwege de kwaliteit, maar vanuit traditie. De rest van de week bezoeken we andere bekende restaurants. Mark hecht aan tradities, ook aan onze vakantie. Moet hij voor een debat of stemming in de Tweede Kamer zijn, dan reist hij gewoon heen en weer.” Jolanda Hekman, vriendin “Wat privé is, moet maar privé blijven.” Marco Schraver, met wie Rutte elke zomer naar hotel Falken in het Zwitserse autoloze bergdorpje Wengen reist, waar ze steevast elke ochtend een wandeling van vier kilometer maken, lunchen met een salade en een glas rode wijn en stipt om half acht dineren en een avondwandelingetje maken “Ik sla over. Ik werk al mee aan een profiel dat de KRO van Mark maakt.” Koen Petersen, met wie Rutte al jarenlang elk voor- en najaar naar New York reist, waar ze altijd in Chinatown logeren en dezelfde Starbucks bezoeken om mensen te bekijken “Mark komt hier sinds 2005. Zijn kapsel is in de loop van de jaren niet veel veranderd. Hij wil er als premier niet anders uitzien dan anders.” Marco Rimmelzwaan, herenkapper Leidschendam “Ik heb eens tegen hem gezegd dat hij de trui die hij droeg in de fik moest steken. ‘Trut,’ zei hij en moest keihard lachen, maar die trui heeft hij nog steeds.” Laura Huisman “Hij droeg niet bepaald de nieuwste spijkerbroeken en had een behoorlijk gedateerde skitrui. Stond Jort op de piste naast hem in een krijtstreepskipak. Ha! Inmiddels hebben we een hipper jack voor hem uitgekozen en draagt hij pakken van Oger. Daar heeft hij een keer zijn maten laten opnemen en nu bestelt hij die pakken per telefoon, want hij heeft een hekel aan winkelen. Maar de kapper is een issue voor hem. Vanwege zijn dikke haar is een tweewekelijks bezoek aan de kapper ingepland. “Mark en vrouwen. Hij is gek op z’n moeder, zijn zussen. Hij werkt er graag mee samen. Mark is zeer gehecht aan zijn vrijheid en onafhankelijkheid. Hij raakt gestrest van het idee dat er thuis iemand op hem zit te wachten.” Jolanda Hekman “Hij concludeerde eens in een gesprek dat homoseksualiteit in Nederland zo goed als geaccepteerd is, maar dat het nog niet wordt geaccepteerd als iemand alleen wil leven. Hij vraagt zich af waarom mensen zich daar druk over maken. Hij is getrouwd met zijn werk, met ons land.” Frits Huffnagel “We zijn allemaal lid geweest van het hoofdbestuur van de JOVD. Vanaf begin jaren negentig hielden we jaarlijks een reünie die we van begin af aan al ‘kabinet-Rutte I’ noemden. We hadden de portefeuilles al verdeeld, maar toen ging Mark bij Unilever werken.” Jolanda Hekman “Hij was twee keer twee jaar staatssecretaris, eerst van Sociale Zaken en daarna van Onderwijs. In die tijd was hij voor de kiezer nog vrij onzichtbaar. Dat veranderde in 2006. Nadat het partijbestuur Mark had gevraagd om zich kandidaat te stellen voor het partijleiderschap, bleek vervolgens ook Rita Verdonk een gegadigde voor die functie en werd er een lijsttrekkersverkiezing georganiseerd. Die heeft bijna tot een scheuring in de partij geleid, omdat er twee kampen ontstonden. Mark bleek te beschikken over een enorm incasseringsvermogen en het talent om de rust te bewaren. Daarmee kwam hij als winnaar uit de strijd, en ook als een echte leider.” Eric Trinthamer “Die lijsttrekkersverkiezing was iets nieuws binnen de VVD. Er was afgesproken dat de kandidaten elkaar niet te veel zouden bestrijden, maar Verdonk haalde meteen naar hem uit, zei dat Rutte geen krachtige leider was.” Frits Huffnagel “Ik zal geen medewerking verlenen aan het artikel over Mark Rutte. (...) Uit principe.” Rita Verdonk “Destijds is me door de pers verweten dat ik als spindoctor niet op de voorgrond moest treden. Ik luister eindelijk naar journalisten.” Kay van de Linde, spindoctor campagneteam Verdonk “Met Rutte als lijsttrekker werd alles wat slecht is aan de VVD en aan het bestuur gecontinueerd en dat is nog steeds zo.” Ed Sinke, woordvoerder campagneteam Verdonk “De lijsttrekkersverkiezing en de daaropvolgende Tweede Kamerverkiezingen waren de zwaarste periode uit zijn politieke carrière. Mark is enorm geraakt door de constante aanvallen van Verdonk en haar twee campagneadviseurs die steeds persoonlijker werden. Het kwam ook hard aan dat partijtoppers zoals Wiegel haar kant kozen. Mark raakte geprikkeld en ontregeld. Hij kon nog geen twee zinnen meer uit zijn hoofd zeggen, terwijl hij voordien moeiteloos uit zijn hoofd kon speechen. “Het dieptepunt was de persconferentie van Rita nadat zij bij de Tweede Kamerverkiezingen meer voorkeurstemmen had gehaald dan de partijleider. Ze eiste een onderzoek naar de democratische gang van zaken binnen de VVD. Het was de zoveelste keer dat zij het leiderschap alsnog opeiste, en die persconferentie vond plaats op het moment dat, aan de overkant van het plein, Rutte’s voorganger Van Aartsen en vijf Kamerleden afscheid namen. Toen was de maat vol. “Tot dan toe had hij Verdonks aanvallen lijdzaam ondergaan, maar die dag veranderde hij in een vechtersbaas. Hij heeft haar drie keer gewaarschuwd en op het juiste moment uit de partij gezet. “Dat Mark in staat was om een scheuring te voorkomen en van de VVD weer één partij wist te maken en ook nog de grootste partij van Nederland, had niemand voor mogelijk gehouden. Het tekent zijn gevoel van hoge politieke kunst, zijn gevoel voor timing en modern leiderschap.” Jan Driessen, campagnestrateeg in 2006 “Rita heeft Mark sterker gemaakt. Hij weet sindsdien ook wie in de partij voor en tegen hem is. Wiegel was tegen hem, maar waar Bolkestein deze partijmastodont vermeed, is Mark wel met Wiegel blijven communiceren. Hij was tijdens mijn bezoek op het Torentje een keer voor mij ingepland. Balkenende had een probleem met Bos. Dat was merkbaar en dat stond hun samenwerking in de weg. Mark Rutte laat zijn relaties niet afhangen van zijn humeur. Hij stapt snel over persoonlijke ergernissen heen.” Derk Jan Eppink, vriend, voormalig Europees parlementslid, thans senior fellow Europe bij een Amerikaanse denktank in New York “We spreken elkaar niet zoveel. Daar schiet hij niets mee op en ik ook niet. Schrijf maar dat premier Rutte altijd opgewekt oogt.” Hans Wiegel, VVD-coryfee “Ik vond zijn avontuur met Wilders onverstandig. Tijdens Rutte I werden de liberale rechtsbeginselen op de helling gezet. Daar heb ik nog een publicatie aan gewijd in NRC Handelsblad. Ik vond dat Rutte te veel opschoof richting PVV. Misschien is Mark net iets te compromisbereid, maar hij doet het fantastisch. Hij kan heel goed met mensen omgaan en is buitengewoon opgewekt. Irritant opgewekt zou ik bijna zeggen. Ik zou er geld voor overhebben om hem eens chagrijnig te zien.” Ed Nijpels, voormalig partijvoorzitter en ex-minister “Mark is in de uitzending altijd de ontspannenheid zelf. Zelfs wanneer hij een vol uur alleen aan tafel zit, vindt hij een voorgesprek niet nodig. Hij heeft ook nooit voorwaarden gesteld aan de tafelschikking, behalve net na de val van Rutte I. Toen wilde hij liever niet met Freek de Jonge in de uitzending. Hij vond Freek ‘zo zuur’ en ‘van gisteren’, zei hij tegen Theo Maassen, die in plaats van Freek kwam. Maassen ging vervolgens helemaal los op Rutte. Ik zat naast Marks politiek assistente en zag haar een sms versturen met: ‘Dit is nog erger dan Freek.’ Maar Mark bleef vriendelijk en doorstond de storm prima.” Peter Kee, politiek redacteur Pauw, voorheen Pauw & Witteman “Als ik iets te zeggen heb over Mark Rutte doe ik dat via Twitter of in het theater.” Freek de Jonge, cabaretier “Oh nee, alsjeblieft, ik wil het netjes en beleefd houden.” Theo Maassen, cabaretier “Mark is een verbinder, onthoudt namen en gezichten en is attent. Hij kan goed delegeren en geeft mensen ruimte en eigen verantwoordelijkheid, maar als je een afspraak niet nakomt, dan volgt een gesprek.” Jolanda Hekman “Ik had een stuk geschreven over Rutte’s gedraai inzake het standpunt over een door de SGP voorgesteld minarettenverbod. Eerst was hij voor, toen tegen. Halbe Zijlstra zou bij Pauw & Witteman het VVD-standpunt toelichten en zat al bijna aan tafel toen Rutte belde. Zijlstra mocht niet in de uitzending want het VVD-standpunt was nog niet bekend. “Dat verhaal stond nog geen drie minuten op het VARA-blog Joop.nl of Mark belde mij. ‘Wat flik jij nou? Dat stuk moet er onmiddellijk af.’ En: ‘Mij zie je nooit meer in dat flutprogrammaatje van je.’ Ik was verbaasd. Ik kende hem als de charmante, joviale man die zelfs op de meest spannende momenten iedereen groet: ‘Hé joh, hoest joh. “Kort daarop werd bekend dat hij gigantisch kan ontploffen. Toen zijn gedoogpartner Wilders het kabinet opblies, riep hij woedend dat hij ‘dat partijtje’ van Wilders zou ‘decimeren tot de laatste zetel’. Tijdens het ‘bed-bad-en-brooddebat’ is hij in het Torentje enorm tekeergegaan tegenover Samsom en Asscher. “Een half uur na zijn uitbarsting tegen mij over dat stuk op Joop.nl belde hij terug en was zijn toon al heel anders. Hij vond het geen leuk stuk, maar ja. ‘We zien elkaar wel weer.’ Toen ik Rutte’s telefoontje later opnam in mijn boek Het briefje van Bleker, deed hij daar niet moeilijk over. Ik heb hem het boek toegestuurd en hij reageerde met: ‘Leuk joh, dank je wel, joh.’” Peter Kee “Hij kan boos worden op de chauffeur als blijkt dat een weg is opgebroken waardoor we moeten omrijden en te laat komen. Even later zegt hij dan: ‘Maar ik hou van je. Dat weet je toch.’ “Als hij hoort dat er gedoe is tussen twee mensen, belt hij ze onmiddellijk allebei op en legt hij de hoorns op elkaar. Ze moeten het dan met elkaar oplossen. Mark zegt nooit: dat los ik vanavond op. Hij regelt het à la minute. Zo hoeft hij er niet meer over na te denken.” Laura Huisman “Mark heeft geen slapeloze nachten. Hij kent een enorme flexibiliteit. Noemde Kelder hem in Vrij Nederland een ‘nat zeepje’? Ha! Dat is kennelijk de nieuwe variant op ‘Mister Tefal’, zoals we Mark sinds de JOVD noemen, omdat negativiteit niet aan hem blijft hangen en hij het gemakkelijk van zich af kan laten glijden. Mark blijft altijd positief, opgewekt en heeft een enorm tempo. Hij voert het politieke werk uit als topsport.” Jolanda Hekman “Laatst liepen we in New York van midtown naar downtown, toch een straat of zestig, schat ik. Na het veertigste blok liep het bloed in mijn iets te strakke maatschoen. Mark stiefelde vrolijk door, als een kind zo enthousiast over de wereldstad aan zijn voeten. “Nooit verslappen, dat is zijn kracht. Hij treedt altijd fris en positief, kwispelend de wereld tegemoet. Dat betekent weinig drank, beetje sporten en slapen als dat nodig is. Het zou voor goeroes interessant zijn om eens te onderzoeken waar hij zijn kracht uit haalt, want ik schat dat er een Ruttiaanse variant van mindfullness bestaat. Hij sleurt zichzelf uit ieder gat en neemt iedereen op sleeptouw. Een niet te onderschatten kwaliteit. Als we met onze ski’s naar buiten stappen en het is een druilerige dag met natte sneeuw en motregen, dan staat Rutte al handenwrijvend klaar: ‘Jongens, we gaan naar boven, daar breken de wolken open en schijnt de zon.’ En verdomd.” Jort Kelder “‘Vertel me niet hoe het niet kan. Vertel me hoe het mogelijk te maken is, welke opties er zijn.’ Dat is Mark. Over een fout van mij was hij boos, en terecht, maar een kwartier later liep hij naar mijn bureau, stak zijn hand in de snoeppot en begon vrolijk over een ander onderwerp. Dat past bij zijn motto: geen bagage. Hup, verder. En ik ging daardoor weer met volle aandacht en plezier voor hem aan de slag.” Eric Trinthamer “Als staatssecretaris zei Mark al in een interview dat hij een VVD voorstond voor alle liberalen en dat de partij daarom af moest van het parelkettinkjesimago, want de VVD was ook de beste partij voor bijstandsmoeders. Hij is toen nog bij Bolkestein op het matje geroepen, samen met mij overigens, omdat ik in diezelfde week toevalligerwijs had gezegd de VVD, als die groter wilde worden, moest samengaan met D66 en GroenLinks. Bolkestein zat op een andere lijn. Maar het is Mark dus gelukt om voor elkaar te krijgen wat hij toen voor ogen had: van de VVD een bredere partij maken. Onze achterban is minder elitair. Het ligt echt aan Mark persoonlijk dat de VVD met zijn 41 zetels de grootste is geworden.” Melanie Schultz van Haegen “Dat ‘zeepje’ bedoelde ik een beetje pesterig, als compliment. Hij doet die baan in het Torentje gewoon heel goed, want houd al die partijtjes en al die ego’s maar eens bij elkaar. Iedere crisis lijmt hij weer. Razend knap. En hoe wankel en liefdeloos dat kabinet ook lijkt, intussen is het een van de meest vernieuwingsbereide coalities uit de parlementaire geschiedenis.” Jort Kelder “Zijn doel is de grootste crisis na de jaren dertig op te lossen. Hij heeft 50 miljard moeten ombuigen in een totaal versnipperd politiek landschap. Dat is een enorme prestatie.” Bas van ’t Wout “In beginsel riep iedereen: je bezuinigt het land kapot, maar nu de economie weer aantrekt en de huizenmarkt weer losraakt, begint iedereen hem te prijzen. Er is zelfs een regeringsgezinde oppositie en er zijn al CDA-senatoren die vinden dat het kabinet de rit moet uitzitten. Die welgezindheid heeft geheid te maken met Marks sociale vaardigheden. “Ook in Europa kan hij met iedereen opschieten. Hij heeft uitstekende verhoudingen met Merkel en Cameron, waardoor Nederland een zeer invloedrijke positie heeft in Europa. Als klein land zitten we toch bij de kopgroep als het gaat om de euro of Europese hervormingen.” Derk Jan Eppink “Als de huidige peilingen met de volgende verkiezingen bewaarheid worden, zullen minimaal vier partijen nodig zijn om een coalitie te vormen. Mark is als geen ander in staat om dat voor elkaar te krijgen.” Eric Trinthamer