De revolutie zal deze verkiezingen niet op Den Bra uitbreken
Terwijl Den Haag en Hilversum al weken in de ban zijn van het populisme en de polarisatie houdt de periferie – excuus: het ‘Randland’ – het hoofd koel. Een sfeerimpressie vanuit het stemlokaal in het Overijsselse Boerhaar, een kerkdorp halverwege Zwolle en Deventer.
Het is een drukte van belang deze woensdagmorgen in gemeenschapshuis Pinokkio. Een complete schoolklas, groep 8 van de plaatselijke basisschool, verlaat het gebouw. Links, in de grote zaal, begint de wekelijks ouderengymnastiek. Rechts, in de kleine zaal, zitten vier mensen achter twee tafels: drie vrouwen en een man. Op de tafels liggen blanco stembiljetten en oproepkaarten. Op minimaal twee meter van de tafels (“Dat komt heel nauw.”) staan twee stemhokjes, aan de andere kant twee kliko’s voor de ingevulde stembiljetten.
Welkom in Stembureau 11 van Olst-Wijhe, een gemeente gelegen aan de boorden van de IJssel tussen Zwolle en Deventer. Pinokkio is het epicentrum van Boerhaar, een hoofdzakelijk katholiek buurtschap aan de rand van Wijhe. Politiek gezien liggen de verhoudingen hier redelijk in lijn met de landelijke. Bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen in 2012 was de VVD hier de grootste met ruim 30 procent van de stemmen, gevolgd door de PvdA (22,6 procent) en het CDA (21 procent). Alleen de animo voor de PVV verschilde nogal. De partij van Geert Wilders kreeg slechts 4 procent van de stemmen tegen 15,4 procent landelijk.
Hoe hangt de vlag er in 2017 bij? Hebben het populisme en de polarisatie effect op het stemgedrag? Zijn de Turkije-rel, de zorgen om de ‘opmars van de islam’ en het verlies van de Nederlandse cultuur op Den Bra – de lokale benaming voor Boerhaar – op het laatste moment wellicht toch nog gamechangers?
“We zijn een fatsoenlijke gemeente.”
“We zijn een fatsoenlijke gemeente.” Arie Oeseburg, voorzitter van het stembureau, zegt het met een kwinkslag. En wat de voormalige gemeentesecretaris er precies mee wil zeggen, laat hij graag in het midden. Dat doet nu even niet ter zake. Maar het laat zich raden. Hier, ver van Den Haag en Hilversum, laten de mensen de waan van de dag graag de waan van de dag.
Ze stemmen omdat ze het belangrijk vinden. En ze komen massaal. De opkomst ligt deze ochtend duidelijk boven die van vier jaar geleden, verzekert een van de dames van het stembureau. Maar de – uiteraard katholieke – Heilige Willibrorduskerk blijft in het midden van het dorp.
Nee, grappige voorvallen of incidenten hebben zich vanmorgen in dit stemlokaal vooralsnog niet voorgedaan. De twee kliko’s zorgen voor de meeste consternatie (“Moet-ie links of moet-ie rechts?”). Maakt niet uit, luidt steevast het antwoord van een van de dames achter de tafel. Haar taak: ervoor zorgen dat de stemformulieren daadwerkelijk in de ‘stembussen’ worden gedeponeerd. Voorzitter Oeseburg neemt de oproepkaarten in ontvangst, controleert de identiteitsbewijzen en deelt de ‘kleurplaten’ uit. Zijn buurvrouw kijkt of de persoon op de lijst staat en de dame aan het andere einde van de tafel, de vicevoorzitter, ziet erop toe dat alles in het stemhokje een beetje ordentelijk verloopt.
Binnen met de kiezers praten is niet toegestaan; dat kan ‘het kiesproces verstoren’. Iemand aanschieten bij de ingang is geen probleem.
“Hier in de buurt kennen we gelukkig nog het noaberschap, de burenplicht. Maar hoe lang blijft die nog overeind?”
Ingeborg Jansen, woonachtig in de nieuwbouw aan de rand van Wijhe, heeft wel even. Zij is niet ontevreden met de huidige politieke verhoudingen. Ja, de enorme toename van het aantal partijen, vindt ze belachelijk. “Uit een fractie stappen en vervolgens een eigen partij oprichten moet verboden worden.” Verder gaat het wat haar betreft de goede kant op in Nederland. Ze stemt dan ook VVD. Een ding baart Jansen wel zorgen. De blondine doet veel vrijwilligerswerk, onder meer als taalcoach. Of het nu is bij de voetbalvereniging, in de (mantel-)zorg: de roep om vrijwilligers wordt steeds groter. Gaat dat wel goed?, vraagt ze zich af. “Hier in de buurt kennen we gelukkig nog het noaberschap, de burenplicht. Maar hoe lang blijft die nog overeind?”
Henk Dijkslag (77) is minder optimistisch. Hij stemt omdat het moet. “Het is je plicht. Ik heb mijn hele leven nog nooit een keer overgeslagen.” Vooral de afbraak van de sociale voorzieningen baart hem zorgen. Dijkslag, afgekeurd metselaar, zit sinds zijn 47ste in de WAO. Hij heeft geen pensioen en is grotendeels aangewezen op de AOW. “Dan moet je goed op je centen letten.”
Ook de opkomst van de islam baart hem zorgen. Met zijn Marokkaanse buurman kan hij uitstekend overweg, maar, voegt hij toe, ‘dat is een van de zeldzame goeden’. Is Dijkslag misschien een van de 37 mensen die hier in 2012 PVV hebben gestemd? Fel: “Nee, zeker niet!” Wat het wel is geworden, blijft geheim. “Dat vertel ik niet. Het was in ieder geval iets links.”
Een ding lijkt evident: mocht vandaag in Nederland de revolutie uitbreken, dan begint die niet op Den Bra.
Noot: de foto boven dit artikel is ter illustratie.
