Waarom 3,4 procent groei minder ‘vurrukkulluk’ is dan doet vermoeden
Twee merels metselen al tsjirpend een nestje in onze dakgoot. Het kwik reikt voor het eerst dit jaar tot boven de 25 graden. En de economie groeit liefst 3,4 procent! Het leven is vurrukkulluk – dixit: Remco Campert.
Is het waar? Ís het leven wel zo ‘vurrukkulluk’?
Laat ik mij voor het gemak even beperken tot de economie – het ‘leven’ laten we graag aan collega-columnisten over. De groei van 3,4 procent ten opzichte van het eerste kwartaal van vorig jaar is imposant. Temeer omdat veel economen ons wilden doen geloven dat we het nog jaren moesten doen met een povere 1 procent. Japanse toestanden, zeg maar.
Waar komt die 3,4 procent dan ineens vandaan? Volgens het CBS leverden investeringen in woningen en personenauto’s een substantiële bijdrage.
Achterhaalde kritiek
Dat lijkt goed nieuws. We consumeren te weinig, schreeuwden de achtereenvolgende directeuren van De Nederlandsche Bank – eerst Wellink, nu Knot – al jaren. Maar bovenal voor Mario Draghi, president van de Europese Centrale Bank (ECB). Door maandelijks voor 80 miljard euro aan obligaties op te kopen bij banken en bedrijven, hoopte de ECB de groei aan te zwengelen. Draghi en de andere ECB-bestuurders kregen daarop veel kritiek. Onder meer omdat banken dit geld vooral zouden gebruiken om hun eigen buffers te versterken en niet, zoals bedoeld, om het uit te lenen aan consumenten en bedrijven. In Nederland lijkt die kritiek nu achterhaald.
Crisis
Geweken zijn de gevaren allerminst. De groei heeft ook een keerzijde. Verleid door florissant economisch nieuws, stijgende huizenprijzen en een historisch lage rente steken diezelfde consumenten zich tegelijkertijd steeds dieper in de schulden. Er hoeft maar iets te gebeuren – de rente gaat weer omhoog; de ECB heeft dat niet helemaal zelf in de hand, stagnerende huizenprijzen – of ze komen weer massaal in de problemen. De meeste consumenten zal het een zorg zijn. Crisis? Hoezo crisis!? Als de hemel naar beneden komt hebben we allemaal een blauwe hoed.
De schuld is zo hoog dat de economie in een soort zombie-staat verkeert, ergens tussen leven en dood in
Gelukkig zijn er uitzonderingen. Zoals Steve Keen. Deze Australische econoom, verbonden aan de Kingston University in Londen, voorspelde als een van de weinigen de laatste crisis. Ook nu trekt hij weer aan de bel, onder meer afgelopen zaterdag in de Volkskrant . In niet mis te verstane bewoordingen.
Private schulden
Een schoolvoorbeeld van de walking dead of debt, levende schuldendoden, noemt Keen Nederland. De schuld is zo hoog dat de economie in een soort zombie-staat verkeert, ergens tussen leven en dood in. Keen doelt daarbij op de private schulden. Die zitten op 236 procent van het bruto binnenlands product. Tussen 50 en 75 procent is gezond.
Volgens Keen is het de hoogste tijd om die schulden af te lossen. Dat kan door bijvoorbeeld eindelijk eens echt iets te doen aan de hypotheekrenteaftrek. Ook een organisatie als het IMF pleit daar al jaren voor. Keen komt met nog een andere remedie. De ECB moet niet maandelijks miljarden via de banken in de economie pompen, maar rechtstreeks, via de consument. Wat de bank daar dan voor in onderpand moet krijgen – de overwaarde op zijn huis? Zijn pensioen? – blijft helaas onvermeld.
Wat als de rente stijgt, bedrijven waarvan de ECB obligaties heeft gekocht failliet gaan, een land niet meer aan zijn verplichtingen kan voldoen of de EMU helemaal uiteenvalt?
De private schulden vormen niet de enige tijdbom onder de zogeheten kwanttatieve verruiming. De lage rente mag consumenten dan weer aanzetten tot consumeren, diezelfde consumenten draaien ook op voor de risico’s. Die zijn niet mis. In totaal heeft de ECB nu al voor 1.468,8 miljard euro aan obligaties uit de markt gehaald. Wat als de rente stijgt, bedrijven waarvan de ECB obligaties heeft gekocht failliet gaan, een land niet meer aan zijn verplichtingen kan voldoen of de EMU helemaal uiteenvalt? Dan gaat de rekening naar de deelnemende landen, de eigenaren van de bank – in feite u en ik.
Omtzigt
Die risico’s: Draghi wil daar liever zo weinig mogelijk aan worden herinnerd. Tijdens zijn recente bezoek aan de Tweede Kamer bleek dat nog eens overduidelijk. Een aantal parlementariers, onder wie Pieter Omtzigt van het CDA, legde il dottore daarbij het vuur na aan de schenen. “Moet de belastingbetaler opdraaien voor de schade als een land omvalt?” hield Omtzigt de ECB-president voor.
Draghi: “Ons beleid heeft het herstel in de eurozone gesteund. De rest is speculatie.”
Draghi was boos: “De belastingbetaler heeft tot dusver geen énkele rekening betaald. Wat ik zie is dat ons monetair beleid het economisch herstel in de eurozone heeft gesteund en 4,5 miljoen banen heeft gecreëerd. Dat is de realiteit. De rest is speculatie.”
Dat Griekenland de laatste jaren meerdere keren door het oog van de naald is gekropen was Draghi kennelijk alweer vergeten.
Schrale troost: Het leven is vurrukkulluk, de eerste zin en titel van de uit 1961 daterende roman van Campert met onder meer een brute beroving van een oude man en een zelfmoordpoging, was ook minder luchtig dan de titel deed vermoeden.
Nog een fijne dag! Ondanks alles.
