Spring naar de content
bron: Kijken in de Ziel

Terugkijken: onze militairen en hun stiekeme wens voor actie

Het interviewprogramma Kijken in de Ziel is terug, dit keer met een reeks interviews met militairen. Op intrigerende wijze wordt de kijker meegenomen achter de schermen van het militaire leven. Wie zijn die mensen die altijd in een staat van paraatheid klaarstaan om ons land te beschermen?

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Maaike Posthuma

“Nederland beschermen,” luidt het antwoord op de vraag wat de essentie van het leger is. Onder andere een luchtgevechtsleider, militair psycholoog, luitenant ter zee en brigade-generaal praten met journalist Coen Verbraak openhartig over hun vak.

Besluitvorming

Vanaf het begin van Kijken in de Ziel — met de titel ‘Winnen zonder strijd?’ — wordt de kijker geboeid door de ethische dilemma’s die de revue passeerden. Deze worden haarfijn aangevoeld door interviewer Verbraak, die flink doorvraagt naar potentiële situaties en de besluitvorming in zulke gevallen. Wat zou u doen als een Russisch vliegtuig richting Amsterdam vliegt en niet reageert op uw commando’s? Wie waarschuwt u bij een onverwachte onderzeese ontmoeting met een niet-vriendelijke partij?

“Rust kenmerkt de zeeman.”

In de praktijk blijken Russische vliegtuigen soms wat stout te zijn en iets verder van huis te vliegen dan afgesproken. Een beetje zoals Donald Trump en zijn luchtvaartoefeningen boven Noord-Korea. Voor onderzeeërs is voorzichtigheid geboden wanneer ze Russische marine tegenkomen. Non-verbale communicatie is de sleutel, want men wil niet de indruk wekken dat je op gevecht uit bent.

Alleen de baas in functie

Schoorvoetend wordt toegegeven dat de man-vrouw-verhoudingen nog niet zijn wat ze zouden moeten zijn. “Het blijft een mannenwereld.” En zolang het zo gepresenteerd wordt naar de buitenwereld, blijft het zo. De militairen tonen zich politiek correct wanneer de conclusie is dat ‘mannen en vrouwen elkaar aanvullen’. “Hoe dan?” probeert Verbraak nog. Vrouwen zijn beter in besluitvorming, mannen in het fysieke uiterste bereiken, luidt het antwoord. Daar valt van beide kanten nog wat tegenin te brengen.

“De kern van een ethisch dilemma is dat er geen goed antwoord is.”

Door naar het persoonlijke vlak: Wie is de baas thuis? De kijker wordt op het traditionele spoor gezet wanneer meerdere mannelijke militairen antwoorden dat hun vrouw dat is. Het voelt niet respectvol om, na maanden op missie te zijn geweest, thuis de boel ook nog eens te gaan commanderen. Maar dan zeggen de vrouwelijke militairen hetzelfde en blijkt al snel: niet de vrouw, maar de thuisblijver is de baas in huis.

Nederland is geen VS

Hoe zit het met homoseksuele mensen in het leger? De een weet niet precies of ze er zijn, de ander kent er wel een paar. En transgenders dan? Op dat moment kregen onze militairen de kans om afstand te doen van wat Trump vorige week uitriep: dat transseksuele mensen in het leger voor afleiding zouden zorgen. Ze zitten wél in ons leger en sommige doorlopen het transformatieproces terwijl ze in functie zijn. Nergens waren enige tekenen van afleiding te ontdekken.

“Wees blij dat je nog een been hebt.”

Harde lessen

Srebrenica blijft een zwarte bladzijde in de militaire geschiedenis. Maar dan vooral de ontvangst hier in Nederland en het feit dat de militairen als ‘lafbekken’ de boekjes ingingen. Achtduizend man zien worden afgevoerd is niet voor the faint-hearted. De ene soldaat koos voor afstand, de andere soldaat moest ter plekke iets doen, maar in geen van gevallen was het goed. Het leger trok er zijn lessen uit.

Verbraak vraagt of ze weleens échte actie willen. Twijfel alom, want om nou te zeggen dat oorlog gewenst is. Maar er knaagt wel iets, en een enkeling wil bijvoorbeeld weten ‘of ik het wel echt kan’. Dan klinkt een metafoor die de wens tot actie mooi samenvat: “Idealiter wil je als brandweerman ook wel eens een echte brand blussen.”

De hele aflevering van Kijken in de Ziel is hier te zien.