Airbnb en Uber zijn uitwassen van de jaren zestig
Op een bepaalde manier zijn de jaren 1967 en 2017 nauw met elkaar verbonden. Het delen van gevoelens en diensten speelt in de beide samenlevingen een prominente rol. Delen is het devies, zij het op een andere manier.
“De asfaltterreur van de gemotoriseerde bourgeoisie heeft lang genoeg geduurd. De verstikkende koolmonoxide is zijn wierook, zijn beeltenis verpest in duizendvoud grachten en straten. Provo lanceert de witte fiets.” Het Wittefietsenplan – ontstaan in de Provobeweging – is in de jaren zestig een revolutionair experiment. De provo’s willen fietsen wit schilderen en zonder slot door Amsterdam verspreiden. Bezit is namelijk een achterhaald idee.
‘Gekollektiviseerd’
De witte fiets is het eerste gratis, ‘gekollektiviseerde’ vervoersmiddel, en een voorbeeld van een deeleconomie in de roaring sixties. Iedereen mag de fietsen gebruiken en na gebruik de fiets ergens op straat zetten zodat de volgende er gebruik van kan maken.
Deze zomer kent Amsterdam een soort renaissance van het wittefietsenplan. Overal in de stad staan fietsen te huur, via een app krijg je toegang tot de fietsen. Dit concept is te vergelijken met het delen van de eigen woonruimte (Airbnb) en auto (Blablacar en Uber).
Schaarste
Volgens de Vlaamse economiefilosoof Rogier de Langhe is de opkomst van deze platformen mogelijk het antwoord op de individualisering van de samenleving die in de sixties is ingezet. “De wereld verandert continu,” zegt hij tegen de Belgische krant De Standaard. “Dan grijpen ze terug naar online platformen die stabiliteit brengen.”
Het uitgangspunt van het delen is tegenwoordig volgens De Langhe ook anders dan in de jaren zestig. “Er was zo’n overvloed aan alles dat het geen zin had om iets nog ‘van jou’ of ‘van mij’ te noemen. Vandaag is het eerder een context van schaarste. We moeten auto’s delen, want de wegen zitten vol. De planeet zit aan haar fysieke limieten.”
Grof gezegd zou dit betekenen dat we tegenwoordig delen voor de wereld, terwijl het delen in de summer of love draaide om een individuele revolutie en persoonlijke bevrijding.
Miljardenbusiness
Of de instanties in 2017 klaar zijn voor initiatieven, die inspelen op de deeleconomie, is opnieuw de vraag. Net als het wittefietsenplan uit de jaren zestig is de Amsterdamse gemeente niet blij met de zwervende fietsen. De gemeente laat vorige week weten de fietsen te verwijderen. Ook het Airbnb-concept lijkt doorgeslagen. Amsterdammers klagen steen en been over de rolkoffertjes in de stad. Daarnaast zijn zowel Uber als Airbnb geldmachines met omzetten van — naar verluidt — miljarden euro’s.
Dat betekent niet dat de huidige deeleconomiecultuur mislukt is, vindt ook De Langhe. “Deelplatformen zetten de economie op haar kop. Natuurlijk is nog niet alles in evenwicht. De platformen zijn nog maar enkele jaren oud, de adoptie is al bij al nog gering.”
Uiteindelijk moeten we ervoor zorgen dat initiatieven uit de nieuwe deeleconomie te rijmen zijn met de ‘normale’ economie. Het is een grote stap van het wittefietsenplan naar Uber, maar beiden hebben veel gelijkenissen. Het is afwachten wat het nieuwste initiatief wordt.
