Duo pakte 377 frauderende studenten met reisgegevens van Translink
Ah, die prachtige studententijd. Iedere 23ste van de maand, op de welbekende ‘stufidag’ gaat de vlag uit in studentenhuizen in het gansche land. De maandelijkse toelage in de vorm van de uitwonendenbeurs werd weer gestort, en de boterhammen met pindakaas konden weer eventjes ingeruild worden voor een waar godenmaal: pasta met pesto en kip.
Maar genoeg gemijmerd: die riante toelage van 268 euro (kom je ver mee bij de lokale Aldi, geloof me) geldt alleen voor de uitwonende studenten: degenen die zich doorgaans in het weekend met een brak hoofd en een zak vol vuile was richting ouderlijk huis begeven voor een dosis vitamine C, rust en regelmaat. De thuiswonende studenten (en dat worden er steeds meer) krijgt per maand ‘slechts’ 86 euro. Echter wordt met deze beurs heel vaak gefraudeerd, tot frustratie van Duo en de brave belastingbetaler. Want dat het op grote schaal voorkomt is geen geheim. In 2013 werd uit ruim 7.000 controles duidelijk dat maar liefst 3.300 studenten fraudeerden.
En dat misbruik kost geld, veel gemeenschapsgeld. Het controleren op fraude met de uitwonendenbeurs is bovendien lastig. De zogenoemde ‘tandenborsteltellingen’ (onaangekondigd controleren of de student daadwerkelijk op het opgegeven adres woont) zijn de afgelopen jaren weliswaar toegenomen, maar zijn tijdrovend en werden bovendien ook nietig verklaard (mits uitgevoerd door payrollers en zzp’ers). Tough times require tough measures, zo moet men bij Duo gedacht hebben, en aldus volgde daar een nieuw idee. Men neme die andere favoriete studentengimmick – de OV-kaart – en vergelijkt de reisgegevens, doorgespeeld door Translink, met de adresgegevens van de student.
Op deze manier zijn er het afgelopen jaar 377 studenten voor fraude met hun uitwonendenbeurs gepakt. Een effectief paardenmiddel met een kinderlijk simpele logica. Immers: wie iedere dag heen en weer tussen de ouderlijke woonplaats en universiteit of hogeschool reist, woont niet in zijn studentenhuis. Maar de gegevens van Translink zijn strikt vertrouwelijk, en mogen alleen gedeeld worden op last van de officier van justitie. Wel zo veilig natuurlijk. Duo is weliswaar een toezichthoudende instantie, maar de bevoegdheid om deze vertrouwelijke informatie op te vragen hebben ze niet.
En zo besliste ook de rechter in mei van dit jaar. De gegevens die Translink doorspeelde aan Duo waren onrechtmatig verkregen, en laatstgenoemde kon het innen van de boetes vergeten. Translink koos vervolgens eieren voor haar geld en beloofde voorlopig geen gegevens meer naar Duo door te sturen. Maar Duo liet het daar niet bij zitten, en neemt de zaak naar het hoogste orgaan, de Centrale Raad Van Beroep. Saillant detail: de Centrale Raad van Beroep besliste eerder dat de controles die Duo uitvoerde ook onwettig waren, want uitgevoerd door zzp’ers en geen bevoegde controleurs. De instantie blijft erbij dat het opvragen van reisgegevens een legitieme manier is om informatie over fraudeurs te verkrijgen. Maar tot die uitspraak er is ziet Duo af van het verder opvragen van gegevens.
En dat is maar goed ook. De gegevens van reizigers zijn te vertrouwelijk om zonder blikken of blozen met een overheidsinstantie, die daar niet zomaar bevoegd toe is, te delen. Fraude met de uitwonendenbeurs moet natuurlijk tegengegaan worden, maar het opvragen van zeer vertrouwelijke reisgegevens is op zijn zachtst gezegd nogal discutabel. En daarom is het goed dat deze zaak zoveel stof doet opwaaien. Iedere vorm van surveillance vanuit overheidswege dient altijd met de grootst mogelijke argwaan behandeld te worden.
