Gemeente Den Helder mag Rob Scholte niet uitzetten van de rechter
Kunstenaar Rob Scholte mag niet uit zijn museum annex woning worden gezet door de gemeente Den Helder. Dat heeft de Alkmaarse voorzieningsrechter geoordeeld. Scholte lijkt met dit besluit de winnende hand te hebben in een jarenlang voortslepend geschil met de gemeente.
De kunstenaar heeft daar namelijk een kleinschalig museum waar hij tevens woont. De gemeente wil hem weg hebben, maar Scholte weigert te vertrekken. Heeft het museum — met jaarlijks ongeveer 6000 bezoekers — wel bestaansrecht? En waarom is het zo belangrijk dat Scholte in het museum mag blijven?
De gebruikersovereenkomsten die de gemeente met Scholte heeft gesloten, zijn huurovereenkomsten die niet zomaar kunnen worden opgezegd, luidde het oordeel van de rechter. De slepende zaak is daarmee echter niet definitief ten einde, liet Benno Friedberg, de advocaat van Scholte, weten. “Laten we nu vooral niet praten in termen van winst of verlies. Wat ons betreft grijpen we dit aan op opnieuw het gesprek aan te gaan met de gemeente Den Helder om alsnog tot een voor beide partijen bevredigende oplossing te komen,” meldde hij aan Het Noordhollands Dagblad.
“Ieder initiatief van een kunstenaar is van belang,” vindt Rudi Fuchs, kunsthistoricus en voormalig directeur Stedelijk Museum Amsterdam. “Bovendien is Rob Scholte een dwarsligger en dat kunnen ze in Den Helder wel gebruiken,” zegt hij. Fuchs ondersteunde het Rob Scholte Museum onder meer met een open brief. “Hij is eigenwijs en eigenzinnig; hij is anders dan andere kunstenaars. Dat zie je terug in zijn museum en hij is belangrijk voor onze kunstcultuur.”
De gemeente erkent de impact van kunst op de samenleving. Alleen verloopt de samenwerking met Scholte stroef. Volgens gemeentewoordvoerder Remko van de Belt is ieder initiatief van belang, en heeft de gemeente vaak genoeg geprobeerd concessies te doen richting de kunstenaar. “Het komt erop neer dat er vanuit Scholte wantrouwen is, en er op dit moment te weinig vertrouwen is vanuit de gemeente voor het Rob Scholte Museum,” zegt hij. “Wij hebben geprobeerd afspraken te maken, maar dat lukte niet. Sinds 2014 hebben wij intensieve pogingen gedaan om eruit te komen met Scholte. We wilden hem als gemeente ook echt helpen.”
Zo mocht Scholte het pand kopen of pachten. “Hij kwam niet met een goed businessplan, en stopte in 2016 om daar samen aan te werken,” aldus Van de Belt. “Dus hebben wij moeten besluiten het pand te verkopen.” Het wantrouwen komt door de verschillende inzichten hoe het proces zou moeten verlopen.
Volgens Van de Belt heeft de gemeente er alles aan gedaan om het museum daar te houden. “Binnen de mogelijkheden, want Scholte wil bijvoorbeeld geen subsidie ontvangen, zo’n museum wil hij niet zijn.”
Los daarvan lijkt het wel een persoonlijke zaak tussen Scholte en de gemeente Den Helder, maar Van de Belt zegt dat dit absoluut niet het geval is. “Misschien lijkt het inmiddels persoonlijk omdat we een keuze hebben gemaakt om het pand te verkopen. Maar we hebben echt geprobeerd eruit te komen met Scholte.”
Belang van het museum
Volgens Fuchs is het van belang dat het museum in Den Helder blijft, omdat Scholte er ook woont en altijd in die omgeving heeft gewoond. “Waarom moet de gemeente het terug hebben?” oppert hij. “Waarschijnlijk om er weet ik veel wat in te stoppen wat voor de gemeente geld oplevert. De huidige invulling is enkel een mooi initiatief van een kunstenaar.”
Van de Belt zegt dat een winstgevend pand geen prioriteit heeft. Het is een pand op een prominente locatie. “Het is vooral belangrijk dat het pand bewaard blijft en dat het opgeknapt wordt want het is nu niet in al te goede staat. Het pand moet een functie hebben die bijdraagt aan de stad, dus dat zou mogelijk een museum kunnen zijn.”
Fuchs zegt dat grote musea onder druk staan omdat die een bepaald idee hebben over het uiterlijk ervan en de bezoekersaantallen. Vooral het laatste is volgens Fuchs meer een hoofddoel geworden. Scholte kan met zijn kleine museum volledig zijn eigen gang gaan, omdat hij niet bezig is met bezoekersaantallen of winst. “En dat staat los van het feit of Scholte een grote kunstenaar is of niet,” zegt Fuchs. “Maar het is wel een serieuze kunstenaar. Het Rob Scholte Museum hoeft niet groter te worden of meer bezoekers te trekken. Hij voelt de druk niet die grotere musea wel voelen. Hij valt niemand lastig met zijn museum, dus waarom zou de gemeente dat van hem afpakken?”
Kleine initiatieven
Ondanks dat grote musea onder druk staan, blijven ze veel publiek trekken. De bezoekersaantallen voor musea zijn — volgens onderzoek van de Museumvereniging — afgelopen jaar met bijna 9 procent gestegen ten opzichte van 2015. Ondanks de stijgende bezoekersaantallen, maken de musea verlies. Dat komt doordat ze minder overheidssubsidie ontvangen. Tussen 2011 en 2016 daalde het subsidie-aandeel per museumbezoeker met 40 procent.
Fuchs vindt het belangrijk dat kleine kunstinitiatieven als dat van Scholte blijven bestaan. Hij vindt het mooi dat zo’n kunstenaar een eigen museum heeft en niet bezig is met marktaandeel of groot worden. Scholte ontvangt verder ook geen subsidie. Als kleine onderneming hoef je volgens Fuchs namelijk minder op winst of bezoekersaantallen te letten.
Het kunstinitiatief van Scholte blijft. Dus Fuchs’ gedachten over het kunstenaarsbelang zullen in ieder geval in het Noord-Hollandse Den Helder blijven bestaan. Scholte mag in zijn museum en woning blijven.
Update 16 oktober 2017, 14u14: In een nieuwe versie van dit verhaal is het resultaat van het kort geding plus een reactie uit het kamp-Schotte toegevoegd.
